sábado, fevereiro 21, 2009

Deseño Burricán

Xa que estamos no ano Darwin, e dado que a Raíña xa tocou parte destes temas na súa bitácora, perrmítome o corta-pega dun anaco dos Philosophical Arabesques de Bukharin no que se atacan as teleoloxías que fican detrás dos 'argumentos' (sic) do 'Deseño Intelixente' (dobre sic!), e que nos remiten a Aristóteles, á complexidade 'inexplicábel' dos fenómenos naturais agás se metemos no medio un facedor de reloxos king size e acudir a explicacións 'vitalistas' nas que cada elemento ten inscrito o seu estadio ideal, inscrito nas súas posibilidades (o exemplo clásico, de Hegel, é a landra que inclúe in nuce ao carballo; máis tosco sería ver o destino do corcho como cubridor de botellas ou do polo para facer estupenda carne asada, especialmente á pekinesa).

Pola contra, a filosofía idealista realiza a seguinte operación: transforma a categoría que apareceu como resultado do devir histórico, coma un aspecto da necesidade natural, nunha cantidade inicial e dada, universalizando esta categoría. Logo esta cantidade dada, supostamente primaria e universalizada, describe un xigantesco círculo e torna a sí mesma. En esencia, este truco non é para nada difícil, mais ten que ser entendido no seu desenrolo e dacordo coa súa natureza, como facemos nós eiquí (...). En realidade, o ser humano, coma o individuo biolóxico e socio-histórico que é, é ao mesmo tempo un suxeito que se plantexa metas e un eslabón na cadea da necesidade natural. O 'obxectivo' é eiquí un aspecto desta necesidade, malia que xa non sexa unha metáfora, nen o embrión dun obxectivo, xa non é dynamis, senón obxectivo actualizado, energeia. Un entendemento disto faise sentir tamén en Hegel, por exemplo, cando afirma que o ser humano, na pescuda dos seus obxectivos, depende da natureza e atópase subordinado a esta.

quarta-feira, fevereiro 18, 2009

Doutor Goebbels, supoño

Como ben saben os lectores, o Mantedor é ateo, non maniqueo. De tódolos xeitos, é quen de imaxinar doadamente o equivalente ao Mal Absoluto na terra: o Feixismo. Hoxe é un maligno aniversario: o do célebre discurso do Sportpalast, ou 'da guerra total', de Josef Goebbels -discutíbelmente, a súa obra mestra-, polo que pensei tecer algunhas ideas soltas arredor do anano velenoso e filólogo renano. Tamén pensara en comentar de pasada a excelente película de King Vidor The Fountainhead, posíbelmente o ataque cinematográfico máis brutal que teña visto xamais a todo pensamento socialista, mais iso polo momento ficará reducido ao traballo arredor do melodrama que lle debo ao profesor Hueso...

Recoñecer os méritos do inimigo é sempre unha atitude intelixente. No caso de Goebbels, non é de todo imposíbel evocar o espectro desacougante do intelectual caído, tanto máis desacougante polos seus indubidábeis méritos e virtudes postas ao servizo dunha causa tenebrosa. Xa se sabe: Dios, qué buen vassallo, / si oviesse buen señore.

Un primeiro paradoxo do "noso doutorciño" (como lle chamaban os camaradas do partido) é o mal que encaixaba cos ideais e estereotipos do nazismo. Baixiño, moreno, coxo -e polo tanto, incapacitado para participar na 'Gran Guerra'-, culto (era doutor especialista no Romanticismo alemán e ávido lector de Dostoyevsky e de Goethe; para que logo sigan os liberal-humanistas coa cantinela do estupendas personas que nos fai a boa literatura), Goebbels non parecía troquelado nese molde dos loiros e musculosos heroes arios, belicosos antiintelectuais que botaban man da mauser ao escoitar os brados da Kultur. Un novelo para saír do labirinto cífrase nos complexos, autoodios e loitas contra a inseguridade que tanto caracterizan ao intelectual burgués. Nas verbas de Joachim Fest:

"Isto era a fonte do seu odio cara o intelecto, que era unha forma de auto-odio, a súa ansia por degradarse, por sumerxirse nas ringleiras da masa, que curiosamente competía coa súa ambición e atormentada necesidade de distinguirse. Sentíase torturado incesantemente polo temor a ser considerado un intelectual burgués. Daba a impresión que o seu ofrecemento de devoción cega era un intento de compensar por todas aquelas características da élite racial que a natureza lle negara".

Un segundo paradoxo, forma máis refinada do anterior, ten que ver coa súa devoción total, absoluta, 'irracional', cunha fidelidade 'canina' ao ideal nacional-socialista e á figura do propio Adolfo Hitler na que descolou sobre os seus camaradas (e no amargo final, foi dos poucos que tiveron o valor e a dignidade de permanecer co Führer en Berlín, agardando a morte xusta e certa a mans do Exército Vermello. Namentras, Himmler cría poder pactar cos Aliados, e un Göring obesísimo e adicto á morfina adicábase a vivir a todo tren na súa casiña de campo, decorada con pezas de arte saqueadas nos mellores museos de Europa). Tal cegueira conecta con outras do personaxe, coma o cinismo confeso co que recoñecía a falsidade da propaganda que o facía famoso. Na nosa escéptica sociedade posmoderna non é o cinismo dun intelectual o que resulta complicado de ver (máis ben é a norma que, pace Zizek, enmascara a verdadeira complicidade ideolóxica co sistema), senón a complexa alternancia entre o recoñecemento irónico da derrota e da mentira, e a obstinación fanática na causa e na suspensión da razón. Os intelectuais 'nosos' por outra banda amosan unha singular propensión, tamén, a disfrutar moito coa suspensión absoluta de toda facultade crítica (quizaves resulta inevitábel en certas circumstancias sociais e políticas) e a renderse ao Líder, ao Grande Outro que pense, razone e xustifique por eles.

Para o terceiro paradoxo non recurrirei á psicoloxía. Neste caso temos o antisemitismo visceral do Reichsminister, apenas superado polo pornógrafo Julius Streicher (que morreu na forca ao berro de 'Purim-Fest 1946!'). Tendo en conta que os seus profesores favoritos na universidade de Heidelberg eran xudeus, a sospeita apuntaría a que o antisemitismo acervo (malia que interiorizado polo Doutor) fose parte dunha estratexia de ascensión política. Trala toma de poder polos nazis, no 32-33, o papel do propagandista, tan importante con anterioridade, comezou a perder peso. Alemaña preparábase para a guerra, e a economía e o exército copaban os intereses e os postos de privilexio na xerarquía nacional-socialista. Nesta loita de poderes, o antisemitismo raiboso e activo (Goebbels foi o principal responsábel da Kristallnacht) permitiulle seguir na primeira liña, do mesmo xeito que na guerra a súa labor incesante no interior, ocupándose das condicións materiais de vida, visitando e consolando ás víctimas dos bombardeos, organizando a derradeira mobilización de vellos e nenos na Volkssturm para defender Berlín (ese Berlín do que dicía con moita fachenda que llo quitara aos Roxos no 32 con 200 homes e que non ía permitir que llo quitasen de novo) déronlle certa popularidade nos agonizantes últimos días do Reich. Leal ate o fin (nisto refórzase unha vella idea miña: a de que as nosas mellores virtudes son tamén os nosos peores defectos), foi incapaz de romper co feitizo de Hitler e de facer outra cousa que escoller un final macabro para sí mesmo e a súa familia, cos seis nenos envelenados no führerbunker e a posterior despedida, coa muller, cara unha cita con dúas máusers e un bidón de gasolina, pechando o pano á escea e á Kultur. Teatral ata o final, só uns días antes despedírase nunha reunión do Ministerio de Propaganda dicindo: "Cabaleiros, dentro de cen anos proxectarán películas en cor describindo os terríbeis días polo que estamos a pasar. Non queredes representar un papel na película? Resistide un pouco máis, para que dentro de cen anos o público non ouvee e proteste cando aparezades na pantalla"

sábado, fevereiro 14, 2009

Meme Larpeiro

'Yo he venido aquí a hablar de mi libro'...

De certo, o que máis me gorentaba hoxe era reflexionar un pouco sobre algún dos seguintes temas, que quizaves arrinquen entrada nunha futura ocasión:

1) os
Philosophical Arabesques de Nikolai Bukharin, escritos en tenebrosos días nos que o seu autor agardaba a saída das celdas da Lubyanka cara o seu fusilamento e visita permanente ao Comité Central da Eternidade, 'onde os compañeiros / militan no sorriso'.

2) Conectado co anterior, unha serie de reflexións sobre a traxedia do
Marxismo Occidental, ou o intento de defender unha teoría e praxe revolucionarias (máis o primeiro que o segundo) no contexto do fracaso da revolución e o seu alonxamento cada día maior das realidades do Primeiro Mundo.

3) Temos tamén a enorme decepción que me causa o triunfo electoral da estrema dereita en
Israel, e unhas impactantes imaxes televisivas dunha rapaza palestiniana de 9 anos coas pernas queimadas polas bombas de fósforo sionistas; todo o cal suma para que me resulte cada dia máis difícil opoñerme aos discursos que reclaman a destrucción dese estado bárbaro, colonial e terrorista.

4) A Bauhaus, exemplo de 'bolchevismo cultural'?


Como nunca faltan ocasións para reflexionar sobre as miserias humanas e os seus fracasos, ídesme permitir que por hoxe siga unha nota algo máis frívola e vitalista mediante a colaboración no meme-cepo que me enviou o señor Raposo, nunha clara inversión da metáfora do cazador-cazado. Non é só que os memes sexan unha praga electrónica e un simulacro do funcionamento dos virus: é que agora, con este 'Meme das Larpeiradas', invento ao parecer da maligna bitácora LM, teño que escoller un producto típico da nosa zona (neste caso, Serra de Outes) e sortealo entre os comentaristas! Veremos como dou artellado o xeito de mandar o producto ao gañador...

Un dos problemas habituais cos productos 'típicos' e sempre soen ser típicos tamén doutros lares (quen dubide só ten que comprobar a fundamental igualdade da cociña alemana, polaca, estonia, lituana e letona no fundamental). Famoso de San Cosme son as cebolas, que como imitador de Sancho Panza podo engulir crúas cun anaco de pan de centeo (anque mellor con tomate, queixo e un pouco de sal, aceite e vinagre). Ao final decidinme polas estupendas orellas que, modestia aparte, facemos na miña casa, e que seguindo a lóxica deste meme conservador e vicioso sortearei entre os comentaristas a finais de mes.

A quen lle paso o morto? Pois creo que aínda non foron atrapados Modesto, Sul e o Moncho, así que xa sabedes...

terça-feira, fevereiro 10, 2009

Saussure e os anagramas

Coñecido é o fascinio que sentía Ferdinand de Saussure polos anagramas. Os mesmos constituían unha matriz da linguaxe que entraba en contradicción coas súas propias ideas plantexadas no Curso de lingüística. De feito, entre 1906 e 1909, adicouse a investigar un achádego que lle sorprendera fortemente. Saussure descubrira unha serie de regularidades nas obras que estaba analisando (Homero, Virxilio, Séneca, Horacio, os Carmina Epigraphica, Policiano, etc.) que o levaron ao convencemento de que existía unha serie de 'anagramas', de 'palabras baixo as palabras' de 'texto baixo o texto' que se constituía coma parte esencial da técnica de composición.
O interese que espertan hoxe os estudos de Saussure sobor dos anagramas débese sen dúbida a que a partir dos mesmos é posíbel construír unha teoría moderna da literatura. Jakobson, por exemplo, veu neles unha confirmación da súa propia teoría, segundo a cal a función poética 'descubre o lado material dos signos' e 'proxecta o principio de equivalencia, do eixo de selección ao eixo da combinación'.

sexta-feira, fevereiro 06, 2009

Palazzo Te



Como son fervoroso manierista, anque do meu tempo, non podo deixar de terlle certo afecto ao Movemento e ás súas figuras máis destacadas. Giulio Romano non soe recibir a atención que merece, entre outros moitas razóns porque boa parte das súas obras foron efémeras: tramoias e mascaradas renacentistas. Entre o sólido que deixou está o Palazzo Te, en Mantua, marabilla de frescos ilusionistas, triglifos e xigantes, motivos paladianos, grutas e grotescos. Apenas seis anos despois de rematado, o Pazo foi saqueado, e a cidade padeceu unha das peores epidemias de peste da súa historia.

Entre as fantasías algunha vez mencionadas do Mantedor fica a de escribir un libro (quizaves a tese?) estructurado mediante as estancias do Palazzo Te. Todo se andará...

Dentro do recordatorio bibliográfico, interésavos saber (ou non) que daquela lista de 9 libros que colgara para o Nadal levo 4 rematados, e que polo medio intercalei unha relectura da Introducción á Teoría Literaria, de Terry Eagleton (consummata est) e as Escrituras nómades de Belén Gache (en proceso).

Déixovos cunha entrevista que acaba de publicar o Manuel no xornal Certo. Agardemos que, malia a definitiva cancelación da presentación, Antítese Nativa poida estar en breves instantes nas nosas mans.

Post Scriptum (8/02/06): Hoxe por fín saín de dúbidas con respecto a certo tema que se discutira en anteriores entradas sobre Slavoj Zizek, a saber, o 'insulto' co que agraciara á súa "inimiga teórica, amiga persoal" Judith Butler. A resposta tédela polo medio deste soliloquio de hora e un chisco, anque para os preguiceiros e menos mitómanos, pódovos dicir que a frase foi (preguntándolle se unha das súas amigas era tamén lesbiana) 'Is she also a degenerate stinking bitch like you?'