Libros do mes

The Enchantress of Florence de Salman Rushdie

Of Mice and Men de John Steinbeck [E]

Factotum de Charles Bukowski [R]

Chang Hua: A Statesman-Poet of the Western Chin Dinasty, de Anna Straughair

El libro del Tao, de Lao Zu / Juan Ignacio Preciado (tr.)

*The Social History of Art, vol. 1 de Arnold Hauser [E]

*Chámome Vermello de Orhan Pamuk [R]

*The New Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics de Alex Preminger e T.V.F. Brogan (eds.) [E] 

Sigue buscando

Tal era o odioso lema que ornaba a maioría das pegatinas dunha coñecida marca de boleiría nos anos 80 e 90. A promesa de xantar de balde outro pasteliño de chocolate ficaba adiada ata mellores ocasións, anque sempre podías xuntar algunhas monedas soltas para escorrentar novamente o espectro da gula.

Tópome en peor situación agora no que toca ao acceso a outra mercadoría na que sempre me toca seguir pescudando: os libros. Por desgraza, os meus excéntricos gustos ao respecto (nos últimos tempos, tocaron case exclusivamente boas traduccións de clásicos chineses e xaponeses, edicións caras dos ingleses e agora está comezando a agromar a interese polos textos máis canónicos da literatura e da arte persa) tampouco é que axuden moito, mais as editoriais tamén conspiran na miña contra, ao faceren tiraxes reducidas destes volumes que despois resultan inatopábeis, agás mediación -normalmente extorsionadora- do mercado internacional de segunda man...

Acúdenme numerosos exemplos para ilustrar a situación da que vos falo. Así, os tres volumes nos que ata o de agora traduciu o profesor David Knechtges o Wen Xuan e que no seu día editara Princeton University Press desapareceron do mapa, agás en terríbeis edicións de segunda e terceira man, ou o que é pior, de bibliotecas, a arredor de 300 euros o volume. E por suposto, á editora (á que contactei ao respecto) nen se lle pasa pola cabeza ningunha posibilidade de reedición.

Na mesma situación nos topamos no esforzo por mercar as escasas e irregulares traduccións inglesas da Khamsa de Nizami. O Haft Paykar, un dos seus cinco compoñentes, foi verquido en 1995 ao inglés pola doutora  Julie S. Meisami. A día de hoxe, atopar o volume a un prezo decente constitúe un traballo digno de Herakles, limpando os estábulos de Auxías dos numerosos portais de venda on-line de volumes. No que toca a libros de arte, a situación agrávase, se cabe, xa que á escaseza súmase moitas veces o peso e tamaño dos libros en cuestión, cuns gastos de envío que non baixan dos 30 ou 40 euros para comezar. Dous son os volumes que máis me atormentan pola súa distancia, semellante á da estrela polar e a bóveda celeste: Bihzad, Master of Persian Painting de Ebadollah Bahari e The heritage of Japanese ceramics de Fujiyo Koyama

 Por desgraza, os únicos recursos que acuden en axuda dun nestes terreos pantanosos son os da sorte e os da piratería, o que non deixa de ser unha mágoa, porque un estaría bastante contente de poder mercalos e darlle algo a gañar os seus merecidos traductores. Realmente non entendo porqué non se lle obriga ás editoriais que teñen un libro xa 'non dispoñible' a facer dispoñíbel unha versión económica en pdf das obras en cuestión, ou a cederlle de inmediato os dereitos de publicación a calquera editorial disposta á reeditalas e a satisfacer ao público lector. Imaxino que cara iso camiñaremos nun futuro non moi lonxano co libro dixital, que pola súa natureza é un recurso inesgotábel  mentres siga funcionando a Fada Electricidade...

Auxilium et consilium

Estes días ando a pelexar de cando en cando cun volume editado por Alex Preminger e T.V.F. Brogan: The New Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics. Estame a resultar moi instructiva, mais boto en falla que sexa, precisamente, un diccionario enciclopédico, e non unha obra máis sistemática e organizada, unha 'poética' á anterga usanza, mais modernizada co moito (ou pouco) que teñan avanzado as ciencias lingüísticas e literarias nos últimos séculos. Botando unha ollada atrás á miña formación académica, tamén boto en falta que non traballásemos nunca con poéticas 'de verdade', e si coas típicas caralladas posmodernas sobre textualidade, xénero, o subalterno, a outridade e demais choqueiradas, entre as que me atrevo a meter o libro de Eagleton, que lonxe de ser o que proclama ser, fica nun mero catálogo de 'escolas de interpretación' vista dende a óptica marxistizant do autor, e mesturado con algúns artigos de interese e boutades que pouco axudan aos que comezan a percorrer estes mares 'denantes nunca navegados' das artes da palabra. O que máis me apetecería ler agora mesmo é un volume, ou unha presada de libros serios, sistemáticos, clásicos e 'fundamentalistas' onde veñan debulladas en detalle cousas coma: definicións en profundidade da literatura e da poesía; relatos detallados das diferentes poéticas occidentais e non occidentais, e a súa evolución; análise, listaxe e explicación detallada dos tropos literarios e de tódolos aspectos relacionados coa retórica literaria e a semántica poética; e análise, listaxe e explicación detallada de tódolos aspectos da prosodia e a fonoloxía poética (metro, rima, repetición, estrofa). Como non dou topando unha bibliografía da que me poida fiar, acéptanse suxerencias (auxilio e consello, á maneira medieval) dos meus escasos mais aprezados visitantes... 

Españois en Herat

Ven a ser noticia nos últimos días que as tropas españolas están a repregarse de Herat, en Afganistán. Para os soldados que a deixan, seguramente non sexa máis que un torrido nesporeiro humano que celebran abandonar; para a maioría dos españois é tan só un significante sen significado, catro letras escuras de molde cuxa circumferencia tan só circumscribe imaxes ailladas de perigos, burkhas e lonxanías. Porén, Herat é moito máis ca iso.

É que a cidade, unha vez alcumada a 'Pérola do Khurasán' ou a Florencia do Oriente, é un dos máis fascinantes teatros do esplendor da cultura clásica de Persia, xunto coa veciña e máis sonada Samarcanda. Patria dunha historia milenaria, as súas orixes históricas asócianse ao Imperio Aqueménida (550-330 a.C.), que a bautizou co nome de 'Auga Dourada'. Pasou logo a circular, coma moeda corrente, por varias mans: as dos macedonios, os sasánidas, os hunos, os árabes e as dinastías locais de Safávidas, Samánidas e Gaznávidas. Mais o seu grande florecemento é máis serodio, e comeza coa chegada das hordas mongolas a Oriente Medio. 

O comezo non puido ser máis desafortunado, xa que as tropas de Genghis Khan arrasaron a cidade e convertérona nun deserto durante décadas. Mais aquilo que che feriu tamén che sanda, como a lanza de Aquiles, e o 'coxo de ferro' Tamerlán, o descendente de Genghis, o destructor das cidades de Persia cuxas riquezas, homes e arquitectos levaba de volta para adornar a Samarcanda -visitada tamén daquela polos españois da embaixada de Ruy González de Clavijo, cuxas aventuras aínda podemos ler en fermoso castelán-; Timur Leng, dicía, e mailos seus descendentes timúridas tornaron a Herat na metrópole das artes e das ciencias, da cultura, dos pazos e das mezquitas; baixo o seu goberno ilustrado, as prazas enchíanse de xardíns adorables, pequenas miniaturas do paraíso, e as rúas inzábanse de tantos músicos, miniaturistas, calígrafos e poetas inspirados que o maior deles, Mir ‘Alī Shīr Navā’ī, gabábase de que bastaba petar no chan para que abrollase uns cantos feixes de alquimistas do verso (tal e como na nosa Galicia contemporánea, anque imaxino que con algo máis de arte). E de Herat procedía tamén o meirande entre os meirandes, o xenio supremio dos mestres iluministas persas: o mestre Kamāl ud-Dīn Behzād, cuxas imaxes aínda causan admiración e estupor entre todos aqueles que as contemplan.

Xa non florecen os versos e rosas nos seus xardíns, nen aqueles deliciosos melóns dos que tiñas saudades o Gran Mongol Babur cando tivo que deixar a terra natal para conquistar o seu imperio na India. A guerra semeou minas e metrallas, e abondosa colleita de opio e de heroína para os mercados internacionais que antes lle mercaban especias e miniaturas. Por iso neste intre de marcha dos cruzados serodios, lamento que a cidade non poida queimar os seus campos de mapoulas e caer  nun soño narcotizado; un soño que non só fique nos esplendores de antano, senón que fora que de tecer un futuro mellor e tan nobre e tan bo para as súas xentes como aquel seu glorioso pasado.