Early Medieval Chinese Poetry: The Life and Verse of Wang Ts'an (A.D. 177-217)
Ronald C. Miao
1982, Franz Steiner Verlag GMBH Wiesbaden
* * * * (bo)
Excelente estudo e tradución dun interesante poeta chinés e do contexto histórico-cultural-literario no que xurde.
Un dos formatos de libro que máis me gorentan cando se trata de poetas estranxeiros é o da monografía con tradución; o tal formato permite familiarizase cos textos dun autor ao tempo que abrir unha pequena claraboia a outros aspectos contextuais que enriquecen a lectura dos versos traducidos; unha claraboia que se fará tanto máis necesaria canto máis distante no tempo, no espazo e nos aspectos lingüísticos sexa o escritor do que nos ocupamos e a língua na que escribe. Persoalmente, sempre considero que en todo proceso de tradución poética dunha a outra língua, a perda é do 50 ao 100%; notas, contextos e habelencias artísticas do tradutor axudan algo a apuntar para a parte baixa deste ranqueiro.
Centrándonos no volume que nos ocupa, estamos ante unha adaptación reducida da tese doutoral de Ronald C. Miao arredor dun dos máis importantes poetas chineses anteriores á dinastía T'ang. Wang Ts'an é, xunto co príncipe Ts'ao Shih, a figura máis sobranceira da era de Chien-an. O periodo de Chien-an, que vai dos anos 196 ao 220 da nosa era asiste a unha cadea de mudanzas profundas que alterarán de xeito permanente o mundo chinés: nel é derrocado o derradeiro Emperador da dinastía Han, poñendo fin aos perto de 400 anos de historia unificada do país, e abrindo as portas a un periodo confuso de fragmentación e de guerras que tardaría máis de 350 anos en fechar, cunha nova unificación e o correspondente esplendor político e cultural da dinastía T'ang. Á creba da unidade política (cunha China conformada en tres reinos equilibrados e hostís: Wei, Shu e Chu) séguelle unha bancarrota intelectual e moral: os intelectuais plantéxanse a invalidez das vellas fórmulas de cultura e de goberno, e sobretodo do escolástico 'Confucianismo Sintético' da dinastía Han, anque polo lado positivo, isto lévalles a experimentar con novas ideas, formas de goberno, xéneros literarios e relixións.
No terreo literario, estas novidades van da man da aparición, por primeira vez, dunha poesía individualizada, 'de autor', na que se reflexan as inquedanzas e experiencias persoais do poeta concreto. Abandónanse ou desprázanse antigos xéneros poéticos consolidados (o verso tetrasilábico do Libro das Odas, ou o solemne, xamánico e tristeiro das Elexías do Sur) e escríbese no novo metro pentasilábico, destinado a converterse no máis fértil da poesía chinesa. A temática dos poetas de Chien-an é bastante ousada e directa, incluíndo guerras e matanzas en descripción explícita, a fugacidade da vida e os seus praceres e a separación dos amigos e das parellas, e abusa moi pouco ou nada do formalismo requintado ou do emprego de paralelismos, xogos fónicos e alusións pendantes ás que tan acostumados nos ten a maioría da poesía chinesa clásica..
Ronald Miao infórmanos de todo isto, e algo máis, nos dous primeiros capítulos do seu libro. O primeiro serve de introdución á posición de Wang Ts'an no canon literario chinés, e o segundo fai un percorrido polo periplo vital de Wang Ts'an, en fuga dos saqueos das capitais e ao servizo do caudillo militar máis exitoso do momento (e un non mal poeta, tamén): T'sao T'sao, que reunirá ao seu redor a un grupo de artistas e intelectuais que conforman os 'Sete Sabios do Periodo Chien-an'. Wang T'san é un deles.
O máis interesante do libro ven, porén, nas dúas seccións seguintes, que despregan un comentario e close reading da maioría do corpus poético de Wang Ts'an, dividido entre os seus poemas líricos (shih) e prosimétricos (fu). A análise vai debullando algunhas das características especiais do autor (por exemplo, a interrelación temática nos seus poemas destes dous xéneros, algo que non acontecera ata entón; a absorción productiva de influencias da poesía popular, ou o seu clasicismo, bastante superior ao dos seus contemporáneos) alén de agasallarnos boas traducións dos seus poemas máis sonados., dos que podemos destacar os tres dos 'Sete Laios' (七哀诗), onde contemplamos en escalafriante detalle o saqueo da capital imperial, ás nais que abandonan aos seus fillos polas congostras e os laios do poeta no desterro, en terra estraña.
O libro é unha lectura moi recomendable, mais non deixarei de mencionar dous dos seus defectos: o maior ten que ver con algo que xa vos mencionei, é que esta obra é unha 'reducción' da tese doutoral a un formato 'aceptable' para unha editorial; como tal, foi feita con moi pouco coidado, estando inzada nos comentarios de repeticións, incongruencias e discontinuidades, con explicacións ou comentarios que fican a medio camiño ou que se volven a repetir sen necesidade. Do mesmo xeito, a 'maquetación' é bastante pobre; a tipografía é de máquina de escribir, e os caracteres chineses están escritos 'a man' sobre as planchas de impresión e ocos deixados ao efecto. Todo isto contribúe a darlle un aspecto moi pouco seductor , máis de 'tese fotocopiada dos 80' que de libro moderno propiamente dito. Por último, o libro non inclúe tódolos poemas de Wang Ts'an, o cal é unha mágoa, e pouco maior número de páxinas tería ocupado das que xa conta o volume.
