Doutor Goebbels, supoño

Como ben saben os lectores, o Mantedor é ateo, non maniqueo. De tódolos xeitos, é quen de imaxinar doadamente o equivalente ao Mal Absoluto na terra: o Feixismo. Hoxe é un maligno aniversario: o do célebre discurso do Sportpalast, ou 'da guerra total', de Josef Goebbels -discutíbelmente, a súa obra mestra-, polo que pensei tecer algunhas ideas soltas arredor do anano velenoso e filólogo renano. Tamén pensara en comentar de pasada a excelente película de King Vidor The Fountainhead, posíbelmente o ataque cinematográfico máis brutal que teña visto xamais a todo pensamento socialista, mais iso polo momento ficará reducido ao traballo arredor do melodrama que lle debo ao profesor Hueso...

Recoñecer os méritos do inimigo é sempre unha atitude intelixente. No caso de Goebbels, non é de todo imposíbel evocar o espectro desacougante do intelectual caído, tanto máis desacougante polos seus indubidábeis méritos e virtudes postas ao servizo dunha causa tenebrosa. Xa se sabe: Dios, qué buen vassallo, / si oviesse buen señore.

Un primeiro paradoxo do "noso doutorciño" (como lle chamaban os camaradas do partido) é o mal que encaixaba cos ideais e estereotipos do nazismo. Baixiño, moreno, coxo -e polo tanto, incapacitado para participar na 'Gran Guerra'-, culto (era doutor especialista no Romanticismo alemán e ávido lector de Dostoyevsky e de Goethe; para que logo sigan os liberal-humanistas coa cantinela do estupendas personas que nos fai a boa literatura), Goebbels non parecía troquelado nese molde dos loiros e musculosos heroes arios, belicosos antiintelectuais que botaban man da mauser ao escoitar os brados da Kultur. Un novelo para saír do labirinto cífrase nos complexos, autoodios e loitas contra a inseguridade que tanto caracterizan ao intelectual burgués. Nas verbas de Joachim Fest:

"Isto era a fonte do seu odio cara o intelecto, que era unha forma de auto-odio, a súa ansia por degradarse, por sumerxirse nas ringleiras da masa, que curiosamente competía coa súa ambición e atormentada necesidade de distinguirse. Sentíase torturado incesantemente polo temor a ser considerado un intelectual burgués. Daba a impresión que o seu ofrecemento de devoción cega era un intento de compensar por todas aquelas características da élite racial que a natureza lle negara".

Un segundo paradoxo, forma máis refinada do anterior, ten que ver coa súa devoción total, absoluta, 'irracional', cunha fidelidade 'canina' ao ideal nacional-socialista e á figura do propio Adolfo Hitler na que descolou sobre os seus camaradas (e no amargo final, foi dos poucos que tiveron o valor e a dignidade de permanecer co Führer en Berlín, agardando a morte xusta e certa a mans do Exército Vermello. Namentras, Himmler cría poder pactar cos Aliados, e un Göring obesísimo e adicto á morfina adicábase a vivir a todo tren na súa casiña de campo, decorada con pezas de arte saqueadas nos mellores museos de Europa). Tal cegueira conecta con outras do personaxe, coma o cinismo confeso co que recoñecía a falsidade da propaganda que o facía famoso. Na nosa escéptica sociedade posmoderna non é o cinismo dun intelectual o que resulta complicado de ver (máis ben é a norma que, pace Zizek, enmascara a verdadeira complicidade ideolóxica co sistema), senón a complexa alternancia entre o recoñecemento irónico da derrota e da mentira, e a obstinación fanática na causa e na suspensión da razón. Os intelectuais 'nosos' por outra banda amosan unha singular propensión, tamén, a disfrutar moito coa suspensión absoluta de toda facultade crítica (quizaves resulta inevitábel en certas circumstancias sociais e políticas) e a renderse ao Líder, ao Grande Outro que pense, razone e xustifique por eles.

Para o terceiro paradoxo non recurrirei á psicoloxía. Neste caso temos o antisemitismo visceral do Reichsminister, apenas superado polo pornógrafo Julius Streicher (que morreu na forca ao berro de 'Purim-Fest 1946!'). Tendo en conta que os seus profesores favoritos na universidade de Heidelberg eran xudeus, a sospeita apuntaría a que o antisemitismo acervo (malia que interiorizado polo Doutor) fose parte dunha estratexia de ascensión política. Trala toma de poder polos nazis, no 32-33, o papel do propagandista, tan importante con anterioridade, comezou a perder peso. Alemaña preparábase para a guerra, e a economía e o exército copaban os intereses e os postos de privilexio na xerarquía nacional-socialista. Nesta loita de poderes, o antisemitismo raiboso e activo (Goebbels foi o principal responsábel da Kristallnacht) permitiulle seguir na primeira liña, do mesmo xeito que na guerra a súa labor incesante no interior, ocupándose das condicións materiais de vida, visitando e consolando ás víctimas dos bombardeos, organizando a derradeira mobilización de vellos e nenos na Volkssturm para defender Berlín (ese Berlín do que dicía con moita fachenda que llo quitara aos Roxos no 32 con 200 homes e que non ía permitir que llo quitasen de novo) déronlle certa popularidade nos agonizantes últimos días do Reich. Leal ate o fin (nisto refórzase unha vella idea miña: a de que as nosas mellores virtudes son tamén os nosos peores defectos), foi incapaz de romper co feitizo de Hitler e de facer outra cousa que escoller un final macabro para sí mesmo e a súa familia, cos seis nenos envelenados no führerbunker e a posterior despedida, coa muller, cara unha cita con dúas máusers e un bidón de gasolina, pechando o pano á escea e á Kultur. Teatral ata o final, só uns días antes despedírase nunha reunión do Ministerio de Propaganda dicindo: "Cabaleiros, dentro de cen anos proxectarán películas en cor describindo os terríbeis días polo que estamos a pasar. Non queredes representar un papel na película? Resistide un pouco máis, para que dentro de cen anos o público non ouvee e proteste cando aparezades na pantalla"