Comenta Harold Bloom que cando lle preguntaron a James Joyce qué libro levaría a unha illa deserta, este respostou que 'Desexaría responder que Dante, mais tería que levar ao inglés, porque é máis rico'. O 'inglés' é, por suposto, Shakespeare, e a ironía e a tristeza de tal recoñecemento polo irlandés, eterno sometido ao Imperio ata nos falares, sinxelamente reafirma de xeito incontrovertíbel para Bloom as virtudes inmortais do cisne de Avon. Ao fío disto pensaba eu na miña peculiar constelación de afinidades electivas, que na literatura castelá xiran no eixo da tradición esteticista, latinizante e escura que agroma a cabeza na cuaderna vía, prosegue a súa marcha triunfal con algúns adubíos italiáns e alegóricos en Juan de Mena e toca o seu celme no Barroco culteranista e noutro poeta cordobés: Luís de Góngora y Argote. Estes días de tórrida canícula transládome a outro verán ardente (Salamandria de sol, vestido estrellas, latiendo el Can del cielo estaba...) mitolóxico e sicilián, e abrolla en mín un intenso aprezo polas arquitecturas do Píndaro andaluz, e un desexo de compartilo e aprezalo con outras persoas...
Ma non troppo. Porque hai outro contemporáneo deste home que leva a palma da miña rendida adoración. Falo do 'inglés' John Milton, o xenial autor de Paradise Lost, e que se en metáfora e hipérbato, no latinismo xeralizado e no traballo formal pouco lle ten que envexar a don Luís, supera amplamente a este na profundidade da súa épica, na súa trascendencia e creación de herdeiros, e aínda moito máis, na pulsión ética. A risco de caer no biografismo que tanto me teñen criticado algúns amigos meus, recoñézome incapaz de esquecer que Milton é o valeroso home xusto que publica panfletos no século XVII a prol do divorcio e da liberdade de pensamento, que se pon á cabeza da Revolución e xustifica en perfecto e pulido latín o corte das cabezas reais cando éstas amosaron incompetencia. É o poeta cego e perseguido cando retornan as perrucas piollentas dos Estuardo e o país vai esquecendo The Good Old Cause...
Por iso á famosa illa (no noso caso, o máis perto serían as Cíes, a de San Brandán ou aquela adicada a Santa Tecla que fabulou un monxe medieval galego na 'Viaxe de Trazanzonio') levaría ao inglés; de feito, xa o levei a Estonia, como lembraredes. Mais confeso sentir un chisco, minúsculo, de remorso; despois de todo, como dicía Marx, os homes fan a súa propia historia, mais non poden escoller as circumstancias que lles veñen dadas. Na 'Castilla miserable / ayer dominadora, / envuelta en sus andrajos / desprecia cuanto ignora' da Contrarreforma e dos Austrias Menores, abondo fixo Góngora en semear bolboretas en cinza desatadas que, moitos séculos despois, habían atopar acubillo nos poetas da Xeración do 27, nos meus dilectos comparatistas e na miña modestísima persona...
