Libros do Mes

Indonesia. Peoples and Histories de Jean Gelman Taylor [E]

Tao Yuan-ming, vol. 2 de A.R. Davis

90 Classic Books for People in a Hurry de Henrik Lange [K]

Chámome Vermello de Orhan Pamuk

God is Not One de Stephen Prothero [E]

Li Chi: Book of Rites, vol. 2 de James Legge (tr.) [E]

*The Enchantress of Florence de Salman Rushdie

*The Social History of Art, vol. 1 de Arnold Hauser [E]

*The New Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics de Alex Preminger e T.V.F. Brogan (eds.) [E]

Hausericas notas

Malia ser bastante preguiceiro, ás veces fago o esforzo de tomar notas dos libros que leo, xa que co paso do tempo, decátome do pouco que lembro, alén de xeralidades, de moitos dos libros que lin e cos que aprendín e disfrutei enormemente. Aínda teño por rematar unhas calínicas notas arredor do Contra o posmodernismo de Alex Callinicos, que me fornecía boa parte da munición máis dura para atacar o pensamento posmoderno que tanto aborrezo. Mais vou ir acompañando este 'proxecto inconcluso' (como a modernidade, que diría Habermas) con outra presada de notas arredor da Historia Social da Arte de Arnold Hauser, un proxecto intelectual que tamén reúne moitos elementos para caerme simpático: a temática, a perspectiva do autor (marxista mais pre-68) e o gusto relativamente canónico e conservador do historiador hungarés.

Comezemos, pois, polo primeiro volume da edición de Verso (From Prehistoric Times to the Middle Ages) e co primeiro capítulo.

CAPÍTULO 1: A PREHISTORIA

Comeza Hauser a súa historia cunha distinción histórico-cronolóxica entre a 'Vella Idade de Pedra' ( o que nos chamaríamos Paleolítico e Mesolítico) e a 'Nova Idade de Pedra'. 

1) Vella Idade de Pedra

-económica e socialmente, equivale ao modo de  vida dos cazadores-recolectores, 'parasitarios', que viven de recoller recursos que a natureza da.

-o seu arte é, paradóxicamente, moi naturalista e elaborado, e presenta diferentes estadíos de evolución.

-non é 'racionalista'. Reflexa 'o que se ve'.

-motivacións: seguramente non estéticas (pinturas agochadas nas covas, e repintadas enriba), senón pragmáticas: a pintura dos animais nas covas é parte dunha praxe de 'maxia simpática': pintar a caza do bisonte leva á caza real do bisonte. 

-estatus do artista: é 'un mais' da tribo, anque seguramente con habilidades e habelencias especiais non xeralizadas, e quizaves adica unha parte non trivial de tempo ao seu traballo especializado.

2) Nova Idade de Pedra

-económica e socialmente, equivale ao modo de vida que produce a 'revolución neolítica': nacemento da agricultura e da gandeiría, sedentarismo, primeiras aldeas e poboados. Os humanos xa xeran 'excedentes' e avanza algo máis na especialización laboral e produtiva.

-nova 'percepción do mundo' asociada aos modos de vida. O home sedentario perde habilidades perceptivas necesarias para o cazador, pero gaña en capacidade de racionalización-abstracción.

-o arte de transición é esquemático (cfs. arte levantino da península).

-no canto da 'maxia' case arrelixiosa do paleolítico, agora xurde o animismo e o pensamento dualista: o mundo cheo de espíritos hostís e favorábeis. Separación dos mundos 'visible' e 'invisible'.

-o seu arte é xeométrico e ornamental, esquemático. Diferénciase o arte sacro (en mans de 'magos' e 'sacerdotes', con ídolos e pezas funerarias) do profano (en boa medida, artesanal e doméstico, feito sobretodo polas mulleres e nos periodos de descanso das tarefas agrícolas -inverno-. 

-mais do que en épocas posteriores, é posíbel na prehistoria trazar unha correlación entre produtos artísticos e condicións socio-económicas. Co paso do tempo, a maior complexidade na organización produtiva e a pervivencia ao longo do tempo de estilos e artes anteriores, a correlación complícase

 

Reseñas - Indonesia: Peoples and Histories

Indonesia: Peoples and Histories

Jean Gelman Taylor

2004, Yale University Press

* * * * (bo)

Interesante e alternativa introdución á historia (ou historias) de Indonesia e as súas xentes.

Indonesia é, para a grande maioría de nós, un país descoñecido, alén dalgúns retrincos e retallos que son quen de percorrer a enorme distancia (física e cultural) que nos separa da terra en cuestión. Entre eles poden estar o seu famoso teatro de sombras (wayang kulit), as dagas ondulantes alcumadas kris, ou keris, e que tamén comparten co pobo malaio, as danzas e templos balineses (refuxio xa dende os anos 20 de artistas e visitantes europeos á pescuda de exotismos cos que domear o cabalo bravo do ennui) ou o (re)coñecemento do arquipélago como unha das nacións musulmás máis numerosas do planeta, malia a súa posición 'excéntrica' e periférica a respeito do núcleo duro da terras islámicas, no Oriente Medio. E pouco máis (e xa é moito).

O volume que nos ocupa pode axudar a ampliar estes trazos case que de guía turística e fornecer unha visión en conxunto anque sintética (malias as súas máis de 400 páxinas) dun escenario laberíntico e complicado. Aprendemos con Gelman que Indonesia foi ao longo da súa historia máis ben unha área cultural do que un imperio ou estado unificado; unha area que presenta rasgos comúns (etnias austronésicas dominantes, caracter comercial, absorción cultural de influxos primeiro indios, logo chineses e finalmente islámicos) mais tamén enormes diverxencias (carencia, agás episodios breves e semi-lexendarios, de unificación política; variedade relixiosa e étnico-cultural enorme; divorcio entre as zonas costeiras e centrais -'civilizadas' e máis abertas ao mundo- e o interior e as illas afastadas -cunha economía agrícola rudimentaria, recolección de sustancias dos bosques e animismo, etc...).

É interesante subliñar que non estamos perante unha historia ao uso, como ben se ve dende o seu título. Gelman pretende encetar, dun xeito bastante posmoderno (no mellor senso da palabra, que é un senso que case nunca emprego) un mosaico de diferentes historias e voces, suprimidas nas interpretacións históricas máis canónicas de obras máis convencionais e que xiran arredor de dous grandes paradigmas: o da historia colonial de Indonesia (país creado como unidade, ao fin e ao cabo, e nas súas fronteiras actuais, tan só polo dominio colonial holandes) e o da historia nacionalista post-independencia. Ámbolos dous modelos crean visións simplificadas da realidade que ignoran e eslúen numerosos episodios, grupos e feitos (como a colaboración imprescindíbel e constante das élites locais no mantemento dun sistema colonial con moi escasa presenza dos holandeses, as historias locais á marxe de Xava, a 'Castela' do arquipélago, ou as mulleres significadas que non encaixan nos moldes e nos prexuízos dos historiadores nacionalistas ou coloniais). Estas diferentes historias entretécense coa trama narrativa principal a través de cadros de texto insertados no decurso desta e cando mellor encaixan con ela.

Indonesia: Peoples and Histories é un libro interesante que non deixo de recomendarvos, anque seguramente o voso coñecemento da zona e dos seus labirintos gañe moito se o acompañades dunha obra máis convencional e voluminosa arredor do que, malia o seu carácter actual de estado-nación, é en realidade un universo en miniatura, cunha riqueza e diversidade sorprendentes.

 

Ding-Dong! The Witch Is Dead