Sir Gawain

Van alá oito anos, cando inauguraba a miña primeira e efímera bitácora, xa adicaba a primeira entrada, amais de a dar a benvida á Corte de Camelot, a homenaxear unha das xoias da literatura inglesa medieval: o poema Sir Gawain and the Green Knight. Como estes días ando a reler a obra (desta volta, no texto orixinal, un dialecto ben atravesado do Inglés Medio que fai á língua de Chaucer parecer un xogo de nenos), aproveito para inserirvos un anaco e outra imaxe das ilustracións, toscas pero engaiolantes no seu primitivismo, do manuscrito (o Cotton Nero A.x).

 

  

then þay schewed hym þe schelde þat was of schyr goulez 

wyth þe pentangel depaynt of pure golde hwez

he braydez hit by þe bauderyk aboute þe hals kestes

þat bisemed þe segge semlyly fayre

and quy þe pentangel apendez to þat prynce noble

I am in tent yow to telle þof tary hyt me schulde

hit is a syngne þat salamon set sumquyle

in bytoknyng of trawþe bi tytle þat hit habbez

for hit is a figure þat haldez fyue poyntez

and vche lyne vmbelappez and loukez in oþer

and ayquere hit is emdelez and englych hit callen

oueral as I here þe endeles knot

forþy hit acordez to þis kny₃t and to his cler armez

for ay faythful in fyue and sere fyue syþez

gawan watz for gode knawen and as golde pured

voyded of vche vylany wyth verertuez ennourned

in mote

forþy þe pentangel nwe

he ber in schelde and cote

as tulk of tale most trwe

and gentylest kny₃t of lote

(P.S.: E desta vez entendo o texto! Yuhuuuuu!)

No niño do Fénix

Un dos espazos que máis me gorentou da miña visita á Villa y Corte e que atopei case por casualidade, agachada perto das Cortes e da Carrera de San Jerónimo, foi a casa de Félix Lope de Vega Carpio, 'Fénix de los ingenios' e 'Monstruo de la naturaleza'.

A súa vivenda, conservada de xeito admirábel e amoblada nunha coidadosa restauración histórica, é un museo gratuito que conta, amais con visitas guiadas. Mentres agardabamos pola nosa conductora, podíamos disfrutar do pequeno xardín de modestas dimensións ("mi güertecillo") que o seu dono loubou en varios versos e cartas, e no que se plantaron as mesmas especies e árbores que menciona neses textos. Tamén puidemos aprezar a placa-busto que encasquetou na entrada, fai século e medio, a Real Academia Española.

Non é que tirara moitas fotos, e se vos interesa un percorrido máis detallado, podédelo seguir eiquí; mais algunhas imaxes si que teño para vós; a seguinte, por exemplo, é a do comedor, con boas vistas e cerámica de época...

 

Esta sala da paso, dun lado, á cociña (anque a guía explicounos amablemente que a verdadeira cociña anterga da casa estaría no piso de abaixo), e doutro a salas de visitas e o dormitorio lopesco. A xoia da visita non é, nembargantes, a súa espartana alcoba, senón o estudio, onde recibía ás visitas e onde debeu escribir algunhas das moitísimas obras que saíron da súa pruma. No lado esquerdo temos algunhas pinturas, incluída a máis famosa do artista, un escritorio e vellos incunables...

No lado oposto hai máis libros aínda e un cómodo braseiro, arredor do cal parolar e facer tertulia nas frías xornadas matritenses (iso sí: imaxino que nen Cervantes nen Góngora estarían convidados...).

Tamén me chamaron poderosamente a atención as portas, igualiñas que as que saen nas Meninas, e que evocan aquel Alcázar dos Austrias tristemente desaparecido, no canto do cal temos hoxe esa horríbel tarta de nata neoclásica e dezaoitesca do Palacio Real. Cada vez que cruzabamos por unha delas, agardaba toparme con Velázquez e verme dentro do cadro, con lexións de turistas, no canto das súas maxestades católicas, a fitar para nós...

Reseñas - El libro del Tao

El libro del Tao

Lao Zu / Juan Ignacio Preciado (tr.)

1983, Alfaguara

* * (regular)

Traducción decente anque de notas curiosas dun texto clásico aburrido (para min) e dun hermetismo vacuo.

Antes de comezar a reseña, sería oportuno aclarar que dentro do que é a triple tradición relixiosa e cultural da China clásica, caracterizada por tres correntes (Confucianismo, Budismo, Taoísmo) o Tao é a que me resulta máis antipática e carente de interese, algo que sen dúbida inflúe na miña apreciación negativa deste texto en cuestión á marxe da labor traductora. O pensamento de Confucio e o do Tao configuran dous eixos opostos anque conectados, cunha serie de dicotomías como as que paso a expoñer e que, no 90% dos casos, me sitúan no bando confuciano, a saber:

Confucianismo                                                                        

Comunitario e familiar
Racional
Primacía da ética e do social
'Sabios', homes virtuosos, antepasados
Valora o estudo e aprendizaxe
Cultura e cultivo do eu. Servizo ao estado como ideal
Xerarquía e orde. Meritocracia
Linguaxe transmite a realidade
Idealización do pasado
Carencia case total de sacerdocio
Ritual

Taoísmo

Individualista

Místico, Máxico

Primacía da harmonía co cosmos e do natural

Inmortais. Non corrompidos pola cultura (nenos). Panteón extenso de divinidades

Valora a intuición, rexeita o saber libresco

Iluminación, prácticas para adquirir lonxevidade (alquimia) e trascendencia

Liberdade e anarquía

Linguaxe como falsa, contradictoria, paradóxica

Idealización da natureza

Monxes e practicantes (laicos, cultos e a nivel popular)

Atitude espontánea

O Tao te ching ('Libro do Camiño e do Seu Poder') é un dos clásicos fundacionais da escola taoísta, anque con menor antigüidade da que se gaban os seus seguidores. e a obra máis traducida das letras chinesas. Ao longo dos seus 5000 caracteres, 2 seccións ('Libro do Camiño' e Libro do seu poder') e 81 breves capítulos, vai ceibando unha serie de lacónicas reflexións arredor dunha forza primordial que controla o universo: o Tao, e definida pola súa inefabilidade (non se pode explicar o que é con palabras), pasividade, baleiro, anti-dualismo e circularidade (eterno retorno). Escrito nun chinés clásico sumamente compacto e inzado de alusións, paradoxos e ambigüidades (algunhas delas non intencionadas, e froito da azarosa historia textual da obra), o Tao te ching ten feito as delicias de centos de traductores e lectores místicos amantes desa ambigüidade evocativa e das moi variadas interpretacións ás que da lugar (case unha por lector e traductor).

Para que vos fagades unha idea máis concreta dos contidos e do estilo, imos a insertar un dos capítulos, en tradución miña desde unha versión inglesa do texto:

"Cando algúns ven algunhas cousas coma fermosas

 outras cousas tórnanse feas.

Cando algúns ven algunhas cousas coma boas

outras cousas tórnanse malas.

Ser e non ser créanse o un ao outro.

O difícil e o sinxelo apóianse o un ao outro.

O longo e o curto defínense o un ao outro.

Alto e baixo dependen o un do outro.

Diante e atrás seguen o un ao otro.

Porén, o Mestre

actúa sen facer nada

e ensina sen dicir nada.

As cousas aparecen, e déixaas vir;

as cousas desaparecen, e déixaas ir.

Ten, pero non posúe,

actúa, pero non agarda.

O traballo feito, esquéceo.

É por iso que perdura eternamente".

Pasando ao que é esta traducción concreta do Libro do Tao, hai que dicir que se trata dunha edición coidada (premio Fray Luís de León de traducción en 1979), bilíngüe, de tapas duras, cunha boa introducción e baseando o seu texto nos (no seu momento de edición) recentes descubrimentos de edicións máis antigas do texto nas tumbas de Mawangdui (e que levaron a alterar a orde das dúas grandes seccións do libro). A única eiva que se lle pode presentar está nas notas: o traductor baséase para estas nos estudos chineses daquela época, uns estudos que estaban distorsionados por un maoísmo tosco e dogmático que insistía en ler o pasado chinés a través das categorías escolásticas do materialismo histórico, inventándose unha 'época esclavista' na dinastía Chou e lendo o pensamento confuciano como 'reflexo directo da ideoloxía escravista dos vellos terratenentes' e o taoísmo coma 'a ideoloxía dos novos propietarios capitalistas e/ou dos labregos que proviñan da comuna colectiva orixinaria'). As notas envelleceron moito, moito moito. Agardo que novas edicións desta traducción, se vos facedes con ela, puliran e limasen bastante nese eido.

Para rematar, só cumpre subliñar que o Tao Te Ching é, porén, un texto moi necesario de ler para todos aqueles interesados na literatura clásica chinesa, obxecto de múltiples citas e intertextualidades sobre todo naqueles autores (Li Po, Juan Chi) ou periodos (as 3 dinastías) en que o pensamento Taoísta máis influxo exerceu entre os escritores. Un texto máis seductor e literario para ver estes influxos e para disfrutar lendo seguramente sexa o Chuang Tzu (Libro do mestre Chuang), creo que tamén verquido ao castelán por Iñaki Preciado Idoeta.

Treasure chest

Este tesouro que me chegou hoxe nun case cofre de cartón non llo debo a Long John Silver ou ao Capitán Kidd, senón ao servizo de correos e a un libreiro de vello, unha persoa de confianza que vende volumes interesantes de segunda man na anterga Eboracum...