Lao Zu / Juan Ignacio Preciado (tr.)
1983, Alfaguara
* * (regular)
Traducción decente anque de notas curiosas dun texto clásico aburrido (para min) e dun hermetismo vacuo.
Antes de comezar a reseña, sería oportuno aclarar que dentro do que é a triple tradición relixiosa e cultural da China clásica, caracterizada por tres correntes (Confucianismo, Budismo, Taoísmo) o Tao é a que me resulta máis antipática e carente de interese, algo que sen dúbida inflúe na miña apreciación negativa deste texto en cuestión á marxe da labor traductora. O pensamento de Confucio e o do Tao configuran dous eixos opostos anque conectados, cunha serie de dicotomías como as que paso a expoñer e que, no 90% dos casos, me sitúan no bando confuciano, a saber:
Confucianismo
Racional
Primacía da ética e do social
'Sabios', homes virtuosos, antepasados
Valora o estudo e aprendizaxe
Cultura e cultivo do eu. Servizo ao estado como ideal
Xerarquía e orde. Meritocracia
Linguaxe transmite a realidade
Idealización do pasado
Carencia case total de sacerdocio
Ritual
Taoísmo
Individualista
Místico, Máxico
Primacía da harmonía co cosmos e do natural
Inmortais. Non corrompidos pola cultura (nenos). Panteón extenso de divinidades
Valora a intuición, rexeita o saber libresco
Iluminación, prácticas para adquirir lonxevidade (alquimia) e trascendencia
Liberdade e anarquía
Linguaxe como falsa, contradictoria, paradóxica
Idealización da natureza
Monxes e practicantes (laicos, cultos e a nivel popular)
Atitude espontánea
O Tao te ching ('Libro do Camiño e do Seu Poder') é un dos clásicos fundacionais da escola taoísta, anque con menor antigüidade da que se gaban os seus seguidores. e a obra máis traducida das letras chinesas. Ao longo dos seus 5000 caracteres, 2 seccións ('Libro do Camiño' e Libro do seu poder') e 81 breves capítulos, vai ceibando unha serie de lacónicas reflexións arredor dunha forza primordial que controla o universo: o Tao, e definida pola súa inefabilidade (non se pode explicar o que é con palabras), pasividade, baleiro, anti-dualismo e circularidade (eterno retorno). Escrito nun chinés clásico sumamente compacto e inzado de alusións, paradoxos e ambigüidades (algunhas delas non intencionadas, e froito da azarosa historia textual da obra), o Tao te ching ten feito as delicias de centos de traductores e lectores místicos amantes desa ambigüidade evocativa e das moi variadas interpretacións ás que da lugar (case unha por lector e traductor).
Para que vos fagades unha idea máis concreta dos contidos e do estilo, imos a insertar un dos capítulos, en tradución miña desde unha versión inglesa do texto:
"Cando algúns ven algunhas cousas coma fermosas
outras cousas tórnanse feas.
Cando algúns ven algunhas cousas coma boas
outras cousas tórnanse malas.
Ser e non ser créanse o un ao outro.
O difícil e o sinxelo apóianse o un ao outro.
O longo e o curto defínense o un ao outro.
Alto e baixo dependen o un do outro.
Diante e atrás seguen o un ao otro.
Porén, o Mestre
actúa sen facer nada
e ensina sen dicir nada.
As cousas aparecen, e déixaas vir;
as cousas desaparecen, e déixaas ir.
Ten, pero non posúe,
actúa, pero non agarda.
O traballo feito, esquéceo.
É por iso que perdura eternamente".
Pasando ao que é esta traducción concreta do Libro do Tao, hai que dicir que se trata dunha edición coidada (premio Fray Luís de León de traducción en 1979), bilíngüe, de tapas duras, cunha boa introducción e baseando o seu texto nos (no seu momento de edición) recentes descubrimentos de edicións máis antigas do texto nas tumbas de Mawangdui (e que levaron a alterar a orde das dúas grandes seccións do libro). A única eiva que se lle pode presentar está nas notas: o traductor baséase para estas nos estudos chineses daquela época, uns estudos que estaban distorsionados por un maoísmo tosco e dogmático que insistía en ler o pasado chinés a través das categorías escolásticas do materialismo histórico, inventándose unha 'época esclavista' na dinastía Chou e lendo o pensamento confuciano como 'reflexo directo da ideoloxía escravista dos vellos terratenentes' e o taoísmo coma 'a ideoloxía dos novos propietarios capitalistas e/ou dos labregos que proviñan da comuna colectiva orixinaria'). As notas envelleceron moito, moito moito. Agardo que novas edicións desta traducción, se vos facedes con ela, puliran e limasen bastante nese eido.
Para rematar, só cumpre subliñar que o Tao Te Ching é, porén, un texto moi necesario de ler para todos aqueles interesados na literatura clásica chinesa, obxecto de múltiples citas e intertextualidades sobre todo naqueles autores (Li Po, Juan Chi) ou periodos (as 3 dinastías) en que o pensamento Taoísta máis influxo exerceu entre os escritores. Un texto máis seductor e literario para ver estes influxos e para disfrutar lendo seguramente sexa o Chuang Tzu (Libro do mestre Chuang), creo que tamén verquido ao castelán por Iñaki Preciado Idoeta.
Sem comentários:
Enviar um comentário