quinta-feira, agosto 31, 2017

Libros do Mes

Las leyes del azar de Bartolo Luque e Juan MR Parrondo

Descartes de Miquel Albertí Palmer

Statistics for Dummies de Deborah J. Rumsey [E]

*Poems of the Masters de Red Pine (tr.) [E]

*La vida íntima de las partículas de Juan Rojo

*Statistics (3ª ed.) de Freedman, Pisani et Purves

*Matemáticas I (Bachillerato) de J. Colera Jiménez et al.

quinta-feira, agosto 24, 2017

O Vernero que foi: Xullo/Agosto '06

Unha das cousas nas que me ocupaba no verán do 2006 era a lectura do Pericles de Shakespeare; hoxe, coma onte, considéroa unha das obras menos interesantes do cisne de Avon, anque peneirando nas augas dun cauce aurífero, sempre topa un pepitas de ouro. No caso do Pericles, unha escea inicial pinta cabezas cortadas decorando muros ("as yon grim heads do testify"). Na edición que gasto -o Norton Shakespeare- ven unha ilustración do trasunto real desta imaxe: na Inglaterra Isabelina (e na anterior tamén) era moeda corrente o de pendurar as cabezas dos traidores en picas enriba dunha das portas que daba acceso á Ponte de Londres. Séculos despois, George RR Martin faría bo uso desta macabra tradición para ilustrar a xubilación de Ned Stark e o mal gusto de el-rei Joffrey.


Á marxe das cabezas, a mesma Ponte de Londres é un espazo fascinante, parte dun imaxinario irreal de cidades postas enriba das pontes no que me introduciu, como en tantas outras cousas, o novelista de ciencia-ficción norteamericano William Gibson. Sempre ocupado en recrear terras libertarias reais ou virtuais onde 'os de abaixo' acaban organizándose nun caos ética e estéticamente interesante, a súa triloxía da Ponte recrea un futuro distópico onde o Golden Gate transmutou nun espazo anarquizante con gotas de Blade Runner, Hong Kong (sobretodo a Cidade Amurallada de Kowloon) e Zona Temporalmente Autónoma de Hakim Bey.

Uns séculos antes, a Ponte de Londres organizábase coma distrito autónomo, cheo de excéntricas construccións por riba dela que facían o tránsito estremadamente difícil: unha capela á memoria de Thomas Becket, 138 tendas, unha letrina pública e a primeira casa prefabricada da historia: a Nonesuch House ('Casa sen igual'), construída en Holanda en 1578 e montada de novo na capital inglesa para esta precisa localización.




Entre as miñas moitas lecturas pendentes está precisamente unha historia da vella ponte que escribiu Patricia Pierce, e que ha caer algún verán destes...



sexta-feira, agosto 18, 2017

Reseñas - Descartes

Descartes: El desarrollo de la geometría analítica

Miquel Albertí Palmer

2017, RBA

* * (regular)

Biografía matemática escura e difícil de seguir do sonado pensador do 'Cogito, ergo sum'.

Non é a primeira vez que reseño nesta bitácora os libros da colección 'Genios de las matemáticas'. Como xa comentei nalgunha entrega recente, e anque se trata dunha serie de evidente interese, a calidade e a claridade dos volumes que a integran presentan altibaixos que acentúan, para ben ou para mal, algúns dos problemas inevitábeis en publicacións deste tema e formato. Evidentemente, non son libros que se poidan disfrutar coma quen pasa as páxinas dunha novela lixeira ou un libro de relatos: o material é denso e require concentración e atención elevadas. A parte biográfica destes libriños é relativamente doada de escribir e de ler (mellor cando o protagonista ten unha vida novelesca e aventureira, claro está); Porén, é moi difícil negociar o 'nivel' de densidade e dificultade do contido matemático (cal é o lector medio para o que están deseñados estes textos? Un con nivel pre-universitario de matemáticas, por exemplo?), xunto coa adaptación das matemáticas 'históricas' do pasado (con sistemas de anotación e explicacións que nos poden resultar inintelixíbeis sen moita poda e reescrita). Algúns autores conseguen facelo mellor ou peor. No caso que nos ocupa hoxe, o profesor Albertí vai na miña opinión da man dos escritores menos exitosos.

Quizaves parte da culpa a teña este lector: un tende a pensar que os libros adicados a matemáticos 'antigos' (anteriores ao XIX) deberan resultar asequíbeis incluso na formulación matemática, mais tanto este exemplar coma o de Euclides parecen desmentir o apriorismo (e pola contra, o libro de Gauss, o primeiro que lín, puiden seguilo case sen problemas). O libro de Descartes comeza, logo dunha introducción descriptiva dos anos mozos do pensador de La Haye, con explicacións sobre as súas teorías musicais (fortemente pitagóricas) e con algúns primeiros experimentos mecánicos que van máis alá da xeometría clásica (compás triple, mesolabio). As dúas me resultaron herméticas e difíciles de seguir, mais sobretodo a da harmonía: descoñecer cómo funciona a música (consonancias, oitavas, etc...) é un handicap propio que admito.

Porén, a situación non mellora, senón todo o contrario, no capítulo segundo, onde se expón o nacemento da xeometría analítica. Algunhas partes pódense debullar con relectura atenta; noutras, os exemplos que expón o autor son incompletos (saltan pasos que non son para nada evidentes, e empregan esquemas non o suficientemente claros onde moitas voltas hai confusión de letras). Moitos conceptos (como a 'liña normal' a unha curva) introdúcense sen a menor explicación.

Fícanme aínda dous capítulos por ler (un adicado ás experimentacións coa luz do filósofo-refraccións, arcos da vella-, e outro final sobre a continuación da súa obra por outros matemáticos), anque sospeito que non van alterar para moito mellor a impresión que vou levando deste exemplar. Parte das culpas, insisto, non son necesariamente do autor: quizaves o nivel medio de pensamento e coñecemento matemático da colección son superiores aos meus como lector (moi posíbel), a matemática histórica é difícil de explicar clara e sucintamente en termos actuais (véxase tamén neste senso un libro sobre os logaritmos de Neper que teño agardando na estantería o sono dos xustos). O tamaño limitado (menos de 160 páxinas) obriga a sintetizar moi moito argumentos e temas complexos; porén, fico coa sensación de que o profesor Albertí podería ter feito un libro moito máis perfectible, e que hai moito marxe de mellora nas súas páxinas.

terça-feira, agosto 15, 2017

O Vernero que foi - Xuño '06

Desfollo a árbore da memoria coa canícula do oitavo ano que levaba en Compostela. O 2005/2006 fora un curso solitario e de moitos cambios: a maioría dos colegas comparistas e da carreira estaban de Erasmus polo estranxeiro (eu mesmo estivera a piques de rematar en Roehampton), e o meu familiar tobo e comuna informal do Colectivo Sacou, en Montero Ríos 37, tivo que ser substituído por un pisiño unhas rúas máis adiante, en Xeneral Pardiñas, ao que se ascendía por unha estreitísima escaleira de madeira deseñada nos pesadelos de Escher; compartía as súas paredes cun estudante digno dunha película de terror estadounidense: endexamais saía do seu cuarto, do que saía un cheiro desagradábel e misterioso; ou non tan misterioso, agora que o penso, xa que nunca lle escoitei empregar a ducha nen a cociña; toparíao no vestíbulo un par de veces como moito.

Alén do seu cangrexo ermitán, o apartamento non tiña moito do que vos poida falar: era bastante pequeno, cunha cociña sen forno -o meu odio aos microondas naceu alí o día que tentei facer unha pizza nunha desas máquinas do demo-, un dormitorio onde pasaba a maior parte do tempo, lendo, e unha minúscula sala de estar con televexo onde disfrutaba os capítulos de House MD e as novas de canles estranxeiras en inglés (BBC, CNN).

Botando a maior parte do meu tempo fóra da cova céltica, lembro que cultivaba o hábito de saír a correr tódalas noites que non chovía, facendo un percorrido de varias voltas arredor da Alameda e logo outro máis grande, Galeras arriba, ata Filoloxía, a costa de Vite e baixando por Xoán XXIII; un hábito que comecei practicando con Javier Rodríguez, 'Panero', co que intimei bastante naquel tempo de melancolías, longas conversas encol da vida e a literatura, visionado de películas e xogos vintage de computador (KGB, Centurion: Defender of Rome). Saídas nocturnas tamén, facendo o ganso e con pouco aproveitamento na tebra compostelá.

Outro escravo da escuridade, coa que estreitara lazos naquel tempo fora Tomás, alias 'Tom Bombadil', alias 'o Jebi', alias 'o tolo galaico-finés de clásicas', logo reconvertido en editor e escritor e agora autoexiliado nas Illas Afortunadas. Compañeiro das noites santiaguesas no Serea, mítico pub Independentista-Heavy Metal, e dos días en partidas e asociacións roleiras (Casco Vello, As Crónicas de Gaidil, Runequest) cuxo influxo ía infiltrándose paseniñamente nalgunha das entradas de Xuño do 06....

Eran aqueles tamén os días que coincidía con Cecilia na fonoteca de xornalismo, á espreita da boa música (dende as óperas barrocas a David Bowie) e da que facía de patrona, tirando máis ben cara Cécile Fatiman, a rebelde do Bwa Kayiman do que á virxe e mártir romana? Sospeito que sí, mais eillo preguntar algunha das xornadas futuras cando aproveite para festexar con ela a súa recente entrada no mandarinato...

terça-feira, agosto 08, 2017

Wo die Zitronen blühen

E non só onde florecen, senón onde dan froito. Algo bo nos tiña que ficar aos países latinos do sul que poidan envexar as mentes teutonas...



















Tamén pomelos, pero eses amoreábanse ao lado nun caldeiro menos estético ca unha cesta...