(ciber)espazos

Nestes días calorosos, á espera das seguintes probas no inferno ourensán, atopei o tempo para unha rápida relectura do Neuromancer, de Gibson. Con esta xa van tres...

Entre os moitos proxectos que me xiran na cabeza estaría o dun libriño detallado sobre os espazos ficcionais de William Gibson, mais tendo en conta o escasísimo público galego que puidera estar interesado, e que no Imperio o cyberpunk é algo xa moi demodé (malia que Gibson acaba de sacar un libro este mesmo ano; de todos xeitos, escrebe agora nunha onda bastante disonante cos seus primeiros textos...), seguramente fique apartado. Como moito, irei apuntando algunhas notas na Rede sobre os espazos que enchen a primeira novela, a saber:

-O Ciberespazo

-Chiba, en Xapón

-O Sprawl e o eixo BAMA

-Istanbul

-Freeside e a villa Straylight

Lotería

O dous (General theories on learning and acquisition of a foreign language. The concept of Interlanguage. The treatment of error).

O cinco (Oral communication. Elements and rules governing oral discourse. Everyday routines and formulaic speech. Specific strategies in oral communication)

O cincuenta e sete (Great Britain in the inter-war years and during the Second World War. Most representative authors)

O sesenta e un (The impact of cinema on the diffusion of literary works in the English language)

O sesenta en tres (British Institutions. The Parliament. The government. Political parties and electoral system. The Monarchy).

Coma dirían os Beatles, 'Well, I can't complain...'

Comunista do mes: José Saramago

A noticia de hoxe é a inesperada morte (alomenos, para min) de José Saramago, que ao parecer levaba tempo sufrindo unha enfermidade crónica. O obituario non é o meu xénero preferido, mais considero unha obrigación moral a de homenaxear ao grande escritor, inmensa persoa e fidel militante que dende hoxe ascendeu ao ceo comunista, onde os compañeiros militan no sorriso...

Faise innecesario tecer algunhas liñas de perfil biográfico, xa que Saramago non era ningún descoñecido. Á notoriedade do nóbel (o primeiro portugués na categoría de literatura) sumaba na península unha faceta pública ben visíbel e un ronsel de novelas interesantísimas, no peculiarísimo estilo alegórico que o caracterizaba. Fica pendente neste casa unha reseña sobre A viagem do elefante, e o recoñecemento que, entre outros volumes, ten A Caverna nas miñas disquisicións académicas. E por suposto, lembrar as horas de pracer e de aprendizaxe que me proporcionaron libros coma Memorial do Convento, O Ano da Morte de Ricardo Reis, História do Cerco de Lisboa ou Ensaio sobre a Cegueira...

Dicía que non gusto dos obituarios e haxiografías, polo que non me resisto a engadir, xunto ás innúmeras virtudes persoais e literarias de Don José, a miña discrepancia con algunhas das opinións do finado, ou coa instrumentalización da súa persoa, que non estaría de máis citar. A caída do socialismo real non deixou de afectar e de confundir algunhas das súas declaracións (bastante duras, por exemplo, coa situación cubana), e a monumental estupidez e idiocia dos sectores conservadores lusitanos privounos do seu mellor escritor, amplamente seducido polos cantos de sereia iberistas e polos mimos con que sempre o trataron na España, onde remataron case por converterlo nun escritor propio, e darlle pé en moitas ocasións a desafortunadas proclamas unitaristas...

Deixamos a (escasa) sombra para lembrar tamén o anecdotario persoal do Colectivo Sacou, imbricado, fío de prata mediante, co escritor de Azinhaga; fai moitos anos que don José parolou en Compostela por mor dun premio (no Rosalía de Castro) e recibiu daquela en agasallo a Caramuxa 0.1, aínda sen ilustracións. Era o ano 1999, e os xogos da memoria aínda me poñen diante dos ollos con total lucidez a conferencia e as verbas de Saramago, agora que o tempo ficou en soño evanescente e a carne súa nunha futura presada de cinzas que terán sentido, coma dicía o poeta, e que seguirán a telo mentres duren os seus libros e as inquedanzas e ideas que fixeron o humus do que éstes agromaron.

Diario de Murasaki

Estes días ando moi liado, polo que non teño moito tempo para ler. Rescato entón esta lectura relativamente recente (farán 2 meses desque me chegou e lin o libro) doutro clásico da literatura xaponesa, que sabedes me gorenta moito...

A dama Murasaki é seguramente a escritora máis famosa das letras niponas, ás que contribuiu a Novela de Genji (Genji Monogatari), discutíbelmente a primeira novela da historia (e certamente, a primeira do Xapón). Menos coñecidos son o seu diario e memorias poéticas. Non se trata dunha notoria inxustiza, xa que ámbolos dous, conservados en estado fragmentario, non chegan ao nivel da novela, mais non por iso deixan de ter interese, tanto estético (pola calidade dos versos e das imaxes) e biográfico (aumentando nalgo o escasísimo caudal de información que temos sobre a vida, carácter e pensamentos dunha grande escritora).

O diario (nikki) consiste nunha serie de notas breves e algo deslabazadas, co engadido de poemas 'de ocasión', que Murasaki Shikibu escribiu básicamente nos dous anos en que estivo ao servizo da Emperatriz Shoshi, no Pazo do Tsuchimikado. O episodio principal (que se narra con bastante detalle) é o nacemento dun herdeiro imperial, o príncipe Atsunada, que á súa vez era neto por vía materna do todopoderoso ministro e rexente Fujiwara no Michinaga, o verdadeiro gobernante do Xapón da época. O diario detalla o nacemento e as diferentes cerimonias que o acompañan, constituíndo un fresco bastante detallado das costumes cortesás no século XI da nosa era.

Un dos aspectos máis chamativos é o enorme contraste entre a realidade da vida cortesá Heian e a imaxe idealizada que da mesma dera Murasaki na Novela de Genji. No diario, a realidade aparece sen pós de ouro ou adubíos de seda: os cortesáns son seres toscos, maleducados, luxuriosos e borrachíns; as doncelas rexoubeiras, sempre falando mal das rivais, e en estadio de constante aburrimento, apenas interrompido por ocios artísticos (lectura de novelas, práctica de música e de regueifas poéticas) e cerimonias, como as danzas Gosechi no Pazo Imperial.

Nembargantes, a man xenial de Murasaki non deixa de abrollar na calidade de moitos dos poemas que acompañan o discorrer cotián da escuma dos días, e na descripción e ambientación de esceas concretas. Seguramente a mellor sexa a primeira do libro, onde aparece descrito o Pazo do Tsuchimikado en outono, onde mesturan a beleza das augas do lago cos cánticos dos monxes no serán.

A antoloxía poética (kashū) garda semellanza co diario e co formato destas antoloxías, nas que se inclúe sempre un pequeno parágrafo de texto explicando o contexto inicial en que cada poema foi xerado (os cortesáns da época estaban moi entrenados na produción regular de verso 'espontáneo' para as ocasións), e constitúe unha boa mostra da técnica de Murasaki, caracterizada polo emprego de fenómenos naturais coma metáforas directas de persoas e das súas emocións, xunto co caracter pouco concreto e suxerente dos seus prefacios. Vexamos un exemplo:

Unha vez atopeime con alguén ao que coñecera de nena, pero foi un instante breve, e apenas recoñecín á persoa. Era o día dez do décimo mes. A persoa liscou axiña, coma se competise coa lúa:

Meguriaite

Mishi ya sore tome

Wakanu ma ni

Kumogakurenishi

Yoha no tsukikage

Encontro breve:

Atopámonos, ou agachouse

detrás das nubes

antes de que recoñecera

a face da lúa de medianoite?

Dúbidas

Sempre son un mar delas, mais últimamente hai dúas que me rondan a mente, e que xeran as súas correspondentes preguntas. O par afecta ás política do presente, anque de xeito asimétrico. Son:

1) Resulta relevante (non digamos xa, convincente) que o PSOE acuda para xustificar as súas políticas económicas ao argumento de que estas lle veñen impostas, e que Zapatero aborrece ter que aplicalas? Persoalmente, sempre tendín cara unha ética materialista, valorando o que se me fai á marxe das intencións. É posíbel que o antidisturbios que teña enfronte sufra realmente por darme unha malleira, pero se tanto sufre podería mallar no seu propio lombo e deixar a porra de goma tranquila...

2) Hai algún defensor do discurso e das políticas posmodernas que sexa quen de explicarme cal é o seu elemento mobilizador, unha vez que (pace Foucault e Nietzsche) se renunciou a que o discurso dun é máis verdadeiro e xusto que outros? Porque se non se cre nos metarrelatos (incluído o da Ilustración, con todo o seu ronsel de Liberté, Egalité, Fraternité) e todo son meros xogos retóricos e de poder, entón eu estou máis cómodo cultivando o meu ocio e pracer sen meterme en problemas, ou como moito, participando de xeito egoísta tan só nas causas que me afectan directamente, alén da súa virtude e verdade...