Reseñas - Hesiod's Ascra

Hesiod's Ascra

Anthony T. Edwards

2004, University of California Press

* * * * * (excelente)

Moi boa monografía multidisciplinar para aprender máis sobre a sociedade e a economía da Asca de Hesíodo e as interpretacións equivocadas arredor desta.

Para os lectores e estudosos da antigüidade, Hesíodo é ben coñecido coma un dos primeiros poetas épicos, algo posterior a Homero e o máximo representante da tradición beocia deste xénero, caracterizado (con base case exclusivamente motivada nos propios textos hesiódicos, os únicos supervivintes antigos del) pola súa temática práctica, didáctica e utilitarista. Ascra, a vila natal do poema, recibe tamén (infame) fama nos seus versos coma "cruel no inverno, dura en verán, nunca agradábel".

Neste estudo, Anthony T. Edwards propón, baseándose nos Traballos e os Días, unha reconsideración sobre o mundo grego do século VII a.C. nesta aldea, rexeitando moitos dos estereotipos e visións que se facían deste texto, dos conflitos que se reflexan nel e da situación social en xeral na transición da época escura á arcaica.

O mythos que o texto propón refutar é o seguinte: nos Traballos e os Días preséntase un conflito entre a voz poética e o seu irmán, Perses, acusado polo autor de preguiceiro e dependente dos 'reises engulidores de agasallos' da veciña polis de Tespias. A crítica tradicional plantexa o texto de Hesíodo como posterior a Homero, e reflexando unha evolución socio-económica moi semellante á que leva ás reformas solónicas en Atenas a comezos da época arcaica, reformas que tentan solucionar o enfrontamento social entre unha élite urbá acaparadora das terras e un campesiñado rural oprimido e sometido á escravitude por débedas. No poema de Hesíodo, os seus laios contra a petición de axuda do seu irmán aos 'reis de Tespias' agocharía o dominio e a tiranía económica destes monarcas sobre o territorio de Ascra. 

A través dun close reading do orixinal e auxiliado polas ferramentas da arqueoloxía, antropoloxía e economía, Edwards chega a unha conclusión moi diferente: Ascra é un territorio socio-económicamente moi atrasado (non un estadio medio entre o mundo Homérico e o de Solón), con moi escasa diferenza de clases, apenas unha élite non estábel de 'labregos ricos' que funcionan como posíbel antecedente para os 'Grandes Homes', precursores de aristocracias e reises que aparecen en sociedades máis desenvolvidas e con maior acumulación de excedente. É só neste escenario de autarquía e desenvolvemento limitado onde colle sentido a mensaxe ideolóxica dos Traballos e os Días, defendendo a 'boa eris' (a emulación mediante o traballo duro) que diferencia socialmente ao labrego acomodado do pobre, e opoñéndose á intrusión e ao poder político (una intrusión que aínda non é un feito na época do poema) duns 'reis de Tespias' que morarían nun espazo máis económicamente desenvolvido e urbanizado.

O libro é enormente ilustrativo e recomendábel para aqueles que queiran coñecer algo máis da sociedade e o contexto da Grecia antiga, aquí maiormente acoutada á Beocia transicional entre o periodo escuro e o arcaico, uns contextos que iluminan a escrita dos clásicos que lemos, e que continúan presentes como case-invisíbel matriz explicativa que enriquece a lectura e a comprensión deses textos fundamentais para a nosa cultura occidental. Nesta liña, é un libro que me lembra, por exemplo, o tamén excelso Troya y Homero de Joachim Latacz.