sexta-feira, outubro 24, 2008

Lagarto, lagarto!

Debeu ser polo ano 86. No particular imaxinario dun FraVernero de 6 anos, a serie 'V' conflúe en collage xunto coa 'Bola de Cristal' (cando un programa para nenos incluía descarada propaganda marxista encarnada en marionetas eléctricas! 'Viva el mal, viva el Capital!'. Do que non gustaba tanto era dos videos de Miguel Bosé en mallas, e o significante 'Posmodernidade' que tanto repetían no programa era totalmente baleiro para mín), o 'Un, dos tres' de Mayra Gómez Kemp -'Chollo' e o vampírico 'Anti-chollo'-, as desventuras da saga dos Ewing e do malvadérrimo J.R. en 'Dallas', o 'Prezo Xusto' e as posteriores sesións de Hitchcock. Mais V descola pola forte carga libidinal e a mestura de terror e desexo que moldeou na miña daquela inocente psique infantil (ou non tan inocente. Mais iso fica para outras entradas e para o Dr. Freud, 'matasáns vienés').

Á maioría (sobretodo aos coetáneos e aos máis vellos) soarávos a historia, polo que só fica un pequeno resumo, e redirixir aos máis novos cara á wikipedia. 'V' naceu como unha pequena miniserie en 2 partes na que se narraba a chegada á terra en grandes pratos voadores da raza alieníxena dos 'Visitantes'. Despois de varios incidentes, descubríase que os Visitantes, malia a apariencia humana, eran en realidade horríbeis seres reptiliáns que engulían animais vivos, e que viñan á Terra para levarse a auga e a moitos de nós, converténdonos en comida enlatada. Inmediatamente xurdía un movemento de Resistencia encabezado (alomenos en L.A., que é onde transcorría case toda a acción) polo xornalista Mike Donovan (Marc Singer) e a doutora Juliet Parrish (Faye Grant). O éxito da miniserie foi rotundo, e xerou dúas continuacións: V - A Batalla Final, que engadía 3 episodios máis ate a derrota dos alieníxenas co socorrido recurso á arma bacteriolóxica (o 'pó vermello') e V - A Teleserie, con 19 capítulos. Nesta última, a franquicia deu comezo a unha brutal caída libre motivada en boa medida pola carencia de presuposto e uns guións cada vez máis endebles (a famosa 'nena das estrelas' e os seus poderes máxicos tornaban en habitual deus ex machina, e os planos orixinais eran pirateados con absoluto descaro para case tódalas escenas de persecución e loita coas naves espaciais). Por suposto, daquela -e na versión española- non tiñamos idea desta triple cesura, xa que TVE emitiu todo xunto e sen cortes.

No proxecto orixinal da serie, o seu creador/director pretendera bosquexar un simple thriller político sobre a posibilidade dun goberno feixista nos EEUU, mais a cadea presionou (por unha vez, con acerto) para algo máis cercano á ciencia-ficción (pensade no éxito naqueles anos das vella triloxía da 'Guerra das Galaxias'). O producto final (alomenos, nos primeiros capítulos) segue a ser unha evidente alegoría crítica do nazismo, homenaxeando (ou plaxiando) a obra de Brecht 'Terror e miseria no Terceiro Reich'. A estética dos Visitantes, dende os uniformes, os comportamentos e o símbolo falan por sí sós. E moitos aspectos do discurso implícito da serie (incluíndo unha apoloxía do 'terrorismo' e da loita armada contra o invasor) serían moi difíciles de volver a topar nun producto mainstream.

Ironías aparte, o 'prato forte' da serie era a maquiavélica Diana (Jane Badler), científica e xefa na nave-nodriza de L.A., e unha mestura a partes iguais de modelo e Doutor Mengele; esta lagartona (literal) tíñao todo: magnetismo hipnótico, sádico e erótico, fisicidade evidente, traxes cada vez máis descarados segundo adiantaba a serie, e unha conducta entre o coqueto e o malevolentísimo; só ficaba engadir unhas pingas de lesbianismo soterrado (nas súas relacións coa Parrish cando a está torturando no Convertidor, e coa xornalista dos primeiros episodios) e unha sexualidade liberal que non excluía escarceos cos mesmísimos humanos para convertela na mellor encarnación que teño visto da estetización do feixismo, deixando moi por detrás outros pobres esforzos, críticos (Pasolini) ou non (Veit Harlan).



O único problema é que eiquí é onde fallaba a mímese, alomenos dende a miña perspectiva. A ero-tanática criatura exudaba unha seducción tal que facía moi difícil asimilar aspectos da narración. Sinaladamente, resultábame inverosímil que o heroe da resistencia non estivese tolo por liarse coa lagarta, fronte á insulsa doutora humana, loira e anglosaxona (tempo despois, na teleserie, engadirían outra lagartona tamén loira que facía un pálido contrapunto e sombra para Diana: Lydia (June Chadwick). Anque a verdade sexa dita, as dúas loiras tampouco estaban nada mal, malia os peiteados oitentís. A suma de curvas e de uniformes facía estragos, e brincabas do terror reptilián (música tenebrosa, humanos procesados, língua bífida, carne escamosa) ao desexo. O plus ultra do adictivo, vamos.

Só ficaría artellar unha pequena homenaxe privada para Diana, auténtica iniciadora das fantasías do Eros, anque en certo senso, é innecesaria. O seu espectro, dunha forma ou outra, está encravado no imaxinario do Mantedor e na recorrente imaxe da femme fatale que persegue os seus textos e pesadelos. Canto á actriz, e malia estar xa nunha idade máis que madura, segue traballando a día de hoxe cun espectáculo de cabaret, segundo teño entendido...

sábado, outubro 18, 2008

Multiple Choice

Xa sabedes que os azares da vida blogueira deparan unha curiosa irregularidade e teoría do caos no referente á frecuencia, calidade e variedade das entradas. Hai días que o(s) autor(es/as) ten moitas cousas que dicir -o espazo compreme- e días nos que non ten gran cousa que contar, e a inercia da preguiza tampouco axuda ao respecto...

Hoxe, pola contra, sóbranme temas que tratar, mais non me dou decidido. Por iso encho unha entrada con significante baleiro e espírito ergódico, e deixo nas vosas mans a escolla do tema da próxima entrada. As posibilidades son:

1) Lecturas actuais e libros recibidos por parte do Mantedor

2) Stelarc, e a súa famosa 'Terceira Man'

3) Qué é iso do 'espírito ergódico'?

4) Anecdotario: Máster de Teoría da Literatura, recitais, vídeos e debates varios

5) Íntimo e indiscreto: a serie 'V' e a líbido incipiente de Fra Vernero

6) Gracián, xenio barroco e incomprendido: fragmentos

7) Oniromancia: soños recentes (antonte, con Chus Pato)

8) Elexía: Ramiro Fonte

9) Contra o Pensamento Único (post-estructuralista)

10) Reseña de libros (posibilidades: Scott Bukatman, 'Terminal Identity', Neal Stephenson 'Snow Crash', William Gibson, 'Burning Chrome', William J. Mitchell, 'City of Bits', David Porter (ed.), 'Internet Culture')

11) Problemas da literatura galega: Steiner, Paco Rodríguez, Caneiro, Fernán Vello, Franco Grande e outros bichos

12) O 'Instituto Walter Benjamin de Estudos Sociais', e outras fantasías frustradas

13) Buzón do lector (propoñede algo!)

quarta-feira, outubro 15, 2008

Crisi Primera: Reforma Universal

Dado o meu gusto polos títulos equívocos, xa suporíades que non vou falar do 'Criticón' de Gracián (un libro e un autor que admiro moitísimo), deixando a xuizosa e cortesá filosofía para o outono da varonil idade desta bitácora. As crises do conceptista serven de adro para unha breve reflexión do Mantedor sobre a crise actual (digo breve, dentro das miñas proverbiais limitacións para a síntese, dado que o formato blogueiro acorda mal coas reflexións longas, e adora imaxes e aforismos).

Seguramente é algo temperán para facer xuízos sobre a situación; máxime cando os medios informativos cultivaron un discurso de pánico apocalíptico ("unha crise peor que a do 29" dicían varios titulares) que aínda está por ver se se cumpre. De todos xeitos, as masivas intervencións bancarias por parte dos estados e as reconversións de coñecidos políticos liberais ao discurso neo-keynesián do capitalismo intervencionista soan bastante serias. É hora do pranto e rinchar de dentes para os profetas do (neo)liberalismo (alomenos, ata que a economía volte ao rego do ascenso, cando os seus cantos de serea voltarán coa mesma brusquedade coa que hoxe son desterrados); aqueles que levaban 20 anos vivindo das rendas da certeza autocompracente afrontan agora o que para eles é o 'comunismo' (vid. Friedrich Hayek, The Road to Serfdom) e totalitarismo inevitábeis ao que levan toda regulación rigorosa do mercado.

Evidentemente (a risco de resultar eu mesmo o autocompracente agora), a crise non é ningunha sorpresa para aqueles que, aínda dentro dunha cosmovisión marxista do social e económico, seguíamos á espreita desas rupturas masivas entre valor de uso e valor de cambio que o sistema capitalista non é quen de evitar a longo prazo. E iso é algo que ningunha regulamentación do sistema vai a poder solucionar: igual que na traxedia grega, na lóxica mesma da circulación do Capital e na dobre face da mercadoría está inscrita a crise e o repregamento. Mais iso é algo que podedes topar mellor explicado nos libros de Marx, e non no meu resumo-vulgata.

Mais falando do verdadeiramente tráxico, éo para mín o feito de que a crise colleu á esquerda totalmente desarmada e incapaz de resposta algunha eficaz, e nos variados foros que opinaron sobre o presente, a unanimidade esquerda-dereita sobre o pouco que esta crise pon en perigo a organización económica actual da sociedade resultaba abraiante. Aínda no remol do ano 89 (xa choveron 20 anos daquela, mais parece que as reciclaxes do pensamento levan moito tempo), a esquerda segue atrapada nunha dicotomía insatisfactoria: a dos que chamaremos 'Nostálxicos', ou 'Moradores do Monte Medulio', que ignoran a realidade e os serios problemas (económicos, políticos, intelectuais) aos que dera lugar o Socialismo Real e se limitan a certa dogmática marxinalidade e culto estático da teoría crítica impresa (outras opcións: aferrarse ao restos do naufraxio, xa sexa máis -Corea- ou menos -Cuba- panóptico, ou agardar, coma as Testemuñas de Xeová, que o Dies Irae do Proletariado estexa en realidade á volta da esquina -hoxe cea no Liñares, mañá Revolución!), e a dos que se renderon honorábelmente (a inmensa maioría: tamén alcumados 'Esquerda Post-Moderna', ou -con menos simpatía- os 'Vendidos'), convencidos de que a queda do Muro demostraba definitivamente a imposibilidade de toda alternativa ao Capitalismo e á actual organización económica, coa única opción de crear un 'capitalismo con rostro humano' (á inversa dos checos do 68) e das terceiras vías (non entre socialismo e capitalismo, evidentemente, senón entre capitalismo keynesiano e libre mercado salvaxe).

Parece que aínda non temos saída do pozo nen luz ao final do tunel, malia que un quixera rematar cunha nota optimista. O discurso anti-globalizador e a micropolítica posmoderna dos Dereitos e dos Outros xa teñen sido fustigadas con razón (-instrumental, ou sen ela!-; neste caso, entre múltiples referencias, vid. Slavoj Zizek, que tamén comentou recentemente, e moi ben, sobre a crise e as eleccións nos EEUU). A nova crítica acabará por xurdir, agardamos (o noso deber é estar traballando nela nestes mismos intres), e debera poder recoñecer claramante ao marxismo clásico como a súa tradición e o seu antecesor máis inmediato, anque libre de ataduras. Namentras, remataremos cun chiste:

Trala caída do socialismo, un obreiro de a pé ponse a increpar a un antigo apparatchik do Partido. "Ah, canalla! Todo o que nos dicíades do Socialismo non eran máis ca mentiras!". O apparatchik, azorado, resposta: "Iso non é o peor. O peor é que todo o que vos dicíamos do Capitalismo eran verdade!".

quinta-feira, outubro 09, 2008

And the winner is...

Hoxe, como posíbelmente saibades, van fallar o premio Nóbel de Literatura para este ano. Ábrense cábalas e apostas, que en poucas horas han topar resposta e caladoiro definitivo (alomenos, ate o ano que ven).

A peculiar institución sueca merecería un estudo detallado e particular do seu ser, do seu papel canonizador, evidente dende xa fai moitos anos, de certas lóxicas de escolla. Moito choveu dende as instancias testamentarias do dinamiteiro ("para a obra máis destacada de tendencia idealista"), e coma outros clubes canónicos privados, foise abrindo co paso dos anos, ata o extremo de que moitas das escollas das primeiras décadas resultan difícilmente explicábeis, alén de ter pasado ao esquecemento; nomes coma (o Mantedor pide perdón por adiantado se algún furioso lector da bitácora e destes autores ten a ben rescatalos en ardente resposta) os de Jacinto Benavente, Echegaray, Sully Prudhomme, Bjørnstjerne Bjørnson, Selma Lagerhöf, Henrik Pontoppidan, Frans Eemil Sillanpää, Winston Churchill (sic...) ou Pär Lagerkvist.

De certo que non pasa desapercibida a altísima presenza de escritores escandinavos nas fornadas iniciais (lóxicamente, os académicos poden abandeirar libros cuxas línguas puidesen ler, ou que contasen con oportunas traduccións. Isto é algo que conseguiron mellorar moitos nos últimos anos). As ausencias tamén son tan elocuentes como as presenzas, destacando as frecuentemente mencionadas (nas zonas de fala hispánica) de Cortázar ou de Borges. Un persoalmente tende a subliñar o feito de que con anterioridade a 1989, o número de premiados comunista é virtualmente inexistente: están Sartre, que con toda coerencia, rexeitou o premio, e Sholokhov, o autor canónico do Realismo Socialista; o feito de que os restantes rusos escollidos fosen todos persoas con (no mellor dos casos) 'conflictivas' relacións co poder soviético resulta moi significativo. Tendo en conta que xa non existen os Premios Lenin da Paz (que viñan a ser un laxo equivalente soviético, e que lista algúns rancios moi do gusto do Mantedor: Yannis Ritsos, Bertold Brecht, Jorge Amado, Nicolás Guillén, Mahmoud Darwish ou Faiz Ahmed Faiz), un alédase de que dende a caída do Muro algúns destes foran topando nicho (xunto cos escritores post-coloniais no mundo anglofalante, ou propostas arriscadas e polémicas, como a de Jelinek...).

Apenas acabo de escribir estas liñas cando vexo nas novas virtuais cal é o gañador deste ano: Jean-Marie Gustave Le Clézio, autor, segundo a Academia, de "novas saídas, aventura poética e éctase sensual, explorador dunha humanidade máis alá e por debaixo da civilización actual'. Facía moito que non llo daban a un francés (anque Gao Xinjian creo que escribía nesa língua).

sábado, outubro 04, 2008

David Souto - Parigi risuonava de instromenti

Ben sei que non sodes moi entusiastas comentaristas de poesía, mais non me privo de colarvos hoxe un dos poemas de David, que anda percorrendo estes días o canón do Colorado, ou nas lindes, e que forma parte d' 'A Árbore Seca' á que lle adicamos unha entrada xa van alá uns meses. Imaxino que non tardará moito en saír o seu outro libro, 'Vertixe da Chuvia', publicado por Toxosoutos.

escalar pretendiendo el monte en vano
Soledad Segunda

As persianas baixáronse. Fica conxelada
unha imaxe do bafo dentro da habitación.
Íntima celebración do abandono.

Desfanse,
coma nun río de inverno, os brazos da memoria,
cánsanse de loitar contra o granito das ondas.
Continúan existindo as boias. As rapazas
morren coa ilusión de acadar a luz do horizonte,
deságranse sobre rochas de metal. Ladrillos
de antigas construccións sepúltanlles o desexo.
O nadador non consegue avanzar, berra á neve
que se reproduce en arbustos nas súas veas;
un desexo do estatismo, unha voz do musgo.

A casa pende dun reloxo, é un intre de aire
que excede os límites da eternidade. Calcínase
coma unha pedra que nega a súa natureza;
sentimos os últimos pasos do home no barro,
os beizos que son corrompidos polo pedrazo
dunha atmósfera embalsamada. Pero os muros
continúan vivos, gardan a mortal esencia.
No frigorífico as algas recordan a marea.
Acendemos a televisión, morte por auga
ó deconstruír a realidade.

Collo a daga,
empúñoa coa forza e desfágome o peito. ¡Ánimo,
contemplade as miñas vísceras, recordo de Troia
e do sangue de mármore do anciano Roldán!
É ridícula a esperanza, inxenuo ese ave fénix
que soña con conquistar fogueiras, con cantar
a cíclica fugacidade da vida. Nada
subsiste nos corredoiros, ningunha pintura
coa que enganar ó tempo,

ningún rastro de ficción.

O xardín é ocupado por soldados, tambores
de guerra anuncian unha grande poda. Revólvense
as sementes intentando opoñer resistencia.
O edificio quéimase por completo, esfúmase
co desencadeamento do anunciado ocaso.
Os meus ollos oxídanse envoltos baixo terra.