Hai varias peticións formuladas por parte do meu exiguo público. Nembargantes, antes de satisfacelas, permítome colar unha traducción do gran teórico literario marxista Terry Eagleton, cuxas consideracións sobre marxismo e retórica (véxase o seu libro 'Walter Benjamin, or towards a revolutionary criticism') me parecen dignas de ser meditadas e discutidas.
Ata onde afecta á retórica, entón, un Marxista ten que ser platónico dun certo xeito. Os efectos retóricos están calculados na luz da teoría da polis coma un todo, non simplesmentes na luz da coxuntura pragmática fetichistizada polo post-marxismo. Retórica e dialéctica, axitación propaganda, están próximamente artelladas; o que as une para Platón é a xustiza, por sí mesmo un concepto moral só posíbel en base dun coñecemento social, oposto á doxa, opinión ideolóxica. En vista de que toda arte é retórica, as tarefas do traballador cultural revolucionario son, en esencia, estas tres: primeiro, participar na producción de obras e actos que, dentro de medios 'culturais' transformados, ficcionalizan ata tal punto o 'real' como para conseguir que eses efectos conduzan á victoria do socialismo. Segundo, como 'crítico', expoñer as estructuras retóricas polas cales obras non socialistas producen resultados políticamente indesexables, como un xeito de combatir o que agora está demodé chamar falsa conciencia. Terceiro, interpretar esas obras, na medida do posíbel, analizar esas obras malia os prexuízos, para absorver delas o que poida ser de valor para o socialismo. A laboura dun traballador cultural socialista, en breve, é proxectiva, polémica e apropiativa. Estas actividades poden incluir, de cando en cando, cousas como estímular aos demais a sacar pracer das belezas da imaxinería relixiosa, estimular a producciòn de obras carentes de calquera contido político explícito, e discutindo en lugares e momentos concretos a favor da 'grandeza', 'verdade', 'profundamente conmovedora', 'leda', 'marabillosa', 'estupenda' virtude de obras concretas.
12 comentários:
Ah...
mañá respostarei e direi algo meditado porque hoxe non podo. Si direi que se alguén se apunta pode ser un debate moi interesante.
Un apuntamento breve e quizais inservible: Platón é premoderno na medida en que establece unha dialéctica da substancia, e moderno na medida en que establece que a doxa é un factor de alienación do discurso filosófico. Sobre isto reclamo a axuda e o amparo do sabio poeta Rigoberto Baressi que sabe moito máis sobre o tema.
Apertas,
Sir Gawain
... continuará...
Só dicir que, como tamén a arte é azar ou deus ex machina, estaba a escoitar "you really got me", en versión de Van Halen, cando vexo este comentario de Sir Gawain, de quen espero a apertura deste que será grato debate.
... sigarette turche...
(NOTA PARA CULTURALISTAS E/OU TRAIDORES)
"La promesa de emancipación era recordada, defendida, expuesta por los grandes intelectuales, categoría surgida de las Luces, guardiana de los ideales y de la república. Quienes en nuestros días quisieron perpetuar esta tarea con sólo encarar una resistencia mínima a todos los totalitarismos y que, imprudentemente, han designado la causa justa en el conflicto de las ideas entre ellas o de los poderes entre ellos, los Chomsky, los Negri, los Sartre, los Foucault, se equivocaron dramáticamente. Los signos del ideal se han embrollado. Una guerra de liberación no anuncia que la humanidad continúa emancipándose. La apertura de un nuevo mercado no anuncia que la humanidad continúe enriqueciéndose. La escuela no forma nuevos ciudadanos; como mucho, forma profesionales. ¿Con qué legitimación contamos para continuar el desarrollo?"
(J.F. Lyotard)
Non hai ningún escritor e/ou intelectual e/ou lector neste país que non é relato (os outros si o son, nós seguimos ollando cara o rei García, a Alba de Gloria e compaña) que admire máis a Terry Eagleton do que min. ¿Estamos? Sen embargo a posición de Terry é demagóxica no momento en que fala da situación do patricio Adorno detrás da súa cátedra de Oxford (agora Manchester por razóns que ignoro). A postura do Adorno nun sesentaeoito plagado de adhesións tramposas e sensacionalistas foi a máis honesta e intelixente sen contar con Pasolini. Adorno nunca ocultou cal era a súa posición e que non sexa o organizador do Exército Vermello non quere dicir de ningún xeito que as súas ideas non pertenzan ó momento da praxe. Texto é producción. O baleiro entre texto e substancia do real non pode facernos afirmar que idea é realidade e realidade é idea. (Acabo de comprobar nunha breve escapada ó salón que o músico Jack White aparece no filme Cold Mountain.) O baleiro é asíntota como as asíntotas ou como o xogo de espellos infinito que chama ó observador no máis célebre cadro de Velázquez (Fauré, Foucault) ou nunha famosa fotografía do propio... ¡Adorno! ante un espello. Así o texto é producto, pero a producción non é un estadio baleiro, tamén é texto. Adorno impulsa a acción revolucionaria en tanto categoría de pensamento. Chomsky é, no mellor dos casos, un pensador incapaz de comprender que a lingüística pode ser máis revolucionaria que a súa vulgata ácrata para profesores de secundaria e outros especimes do xénero. (... come to me again, in the cold, cold night...) Efectivamente, a Guerra do Golfo tivo lugar. Iso non quere dicir que Derrida deba ser subestimado, pero tampouco que os da new left sexan máis listos por non ler os seus libros. As taxonomías non poden sobrevivir eternamente porque non son a solución. Non podemos observar criticamente só a narración que nós interesa para clamar contra Terra Ancha coa destra mentres coa sinistra somos dos do Sarte ou de Kas laranxa. ¿Era Lenin o filósofo rei? Non respondo. As cousas non son tan sinxelas. ¿Resistimos? ¿Que pasa? O importante é o teatro. Se nos abstemos dos mecanismos de identificación, do patético dunha liña sucesiva de acontecementos e das súas adscricións...
¿a bolsa ou a vida?, ¿cháchara ou praxe revolucionaria?
Dixen,
meu idolatradísimo seneschal...
Desta vez non podo máis que subscribir o discurso de Sir Gawain. A construcción dun relato baseado no marxismo máis rancio e demagóxico non pode máis que producir un baleiro no eido da teoría e da praxe que fai que esteamos... así como estamos...
A noite vén húmida. Creo lembrar os versos de John O'Fearney...
A still-life ear does create
a new wet winter
near the Seine...
AAAAAAAAAAAAAA, malvadísimo Sir Gawain. Anque podo estar dacordo con moitas das cousas que dis, desta volta parto dun desacordo coa túa postura, carísimo.
Lembro a túa indignada face cara o libro de Norris que saquei da biblioteca. E nembargantes, despois de informarme, resulta que é un dos maiores especialistas en Derrida e Deconstrucción... e como (máis que probábel) adepto da New Left, azoute -co Eagleton e outros- do calexón sen saída da praxe política posmoderna.
O discurso posmoderno, e non creo estar a facer demagoxia,remata por facer a triste laboura, na actualidade, de compañeiro de viaxe da democracia liberal occidental, nolens volens. O Lyotard que citas non dubida, na súa explicación do differand en chegar á negación práctica da calquera afirmación de verdade, chegando ao provocativo escándalo de colocar no mesmo lugar as afirmacións negacionistas do Holocausto coas probas. É un corolario inevitábel dese 'misreading' (que diría Bloom) dos comentarios Kantianos sobre o sublime, da separación da esfera do empírico das verdades morais. San Foucault (ao que admiro profundamente) tamén caeu nesa trampa: o ataque e derribo do Kant Ilustrado e do metarrelato da Ilustración, cando é levado ao extremo, arrebátanos a terra baixo os pes, e a custificación mesma de calquera crítica moral á realidade. Se (como na súa obra) danzamos arredor dun determinismo social insuperábel e unha nietzscheana creación persoal estética como único refuxio da liberdade, o discurso préstase moi doadamente a ser asimilado e absorvido por figuras como Rorty, aducindo que a noso fin da historia liberal permite a máxime liberdade do privado sempre e cando non pretenda impoñer (esas sombras do totalitarismo...) a súa negra sombra sobre a esfera do público. Relativismo total que Foucault, aínda así, presentía que non lle funcionaba para xustificar as súas atitudes comprometidas (daí unha complexa dialéctica nos seus textos finais, dun quero-non quero arredor de elementos necesarios dun discurso ilustrado como prolegómeno indispensábel a toda postura 'crítica' coa realidade socialmente aceptada).
¿Qué dicir de Baudrillard? Moi intelixente e moi admirabel, pero ese non é o meu camiño... Como dis, a Guerra do Golfo sí tivo lugar...
Seguiremos debatindo, supoño. Conste que a atitude cara o discuso posmoderno ten que ser abertísima e dialogante (e Terry é un bo exemplo; ou Jameson), o que non quere dicir pasar polo aro das súas categorías irracionalistas. Porque con tódolos matices, o marxismo segue crendo no Proxecto Ilustrado, máis cando a burguesía, dende os anos 30, ten claro que non hai problemas se -en situacións de perigo- hai que guindar á 'esterqueira da historia' os achádegos do século das Luces.
Tame quedando isto algo rancio, pero dende logo, dará mellor para o debate, ¿non?
xD
Outro día direi máis, sen embargo antes de marchar unha consideración breve...
¿non irías a caer da tixola ás brasas?, ¿non será que o relativismo (de Nietzsche a Foucault) debe levarnos a unha afirmación dos límites do discurso que considere o proceso de producción das súas condicións de verdade e non a concluír cousa tan pobre como que en Lyotard é un compañeiro de viaxe dos falcóns do Pentagono?...
¿dar un paso atrás para dar outros dous adiante? (No te lo crees ni tú...)
Eu, que non son nin moito menos un dos grandes expertos en Derrida nin en nada como todo o que me coñece sabe, si penso que a asunción do outro lado do metarrelato abre posibilidades de vida ó marxismo alén do esencialismo...
¿E non será que o que pasa é que moitos teñen medo de abandonar o terreo das certezas? Así, actúan como se ignorasen que a crítica nietzscheana que parecía non deixar títere con cabeza posibilitou aínda que non sempre inspirase directamente a semiótica, a teoría dos actos de fala, a arqueoloxía foucaultiana e algunhas das máis fascinantes e imaxinativas aportacións do marxismo no século pasado. Ti non o ignoras, meu benamado seneschal.
Convenzanse, habitantes da comunidade que ven, existe a vida intelixente despois da gramatoloxía... A lectura do libro non deixa lugar a dúbidas. As aportacións da intelixente teórica Gayatari Spivak (poscolonialismo marxista) son do máis elocuentes.
Dixen.
Bacci e moitísimas apertas...
P.S.: ¿Rorty? Unha cousa é unha cousa e outra cousa é outra cousa. Esa é munición dun calibre ben groso, seneschal.
P.P.S.: Recordo que non se desfai unha unidade indestructible. O seneschal e Sir Gawain poden diferir pero nunca reñir e menos disputar.
Ufff Manoliño, esto non é propio de ti, hai que actualizar o blog máis a cotío. XD
Un saúdo
Boas de novo:
a Xenebra e Mareaberta, só dicirvos que se non participades neste debate é cousa vosa, castróns. Os blogs están para falar do que a un lle interesa debatir, e non (alomenos o meu) sobre malos poetas ou os bistecs que frixín ou non hoxe pola mañá (ou algún programa da televisión que non vexo). Pero certo é que teño que meter entradas novas, iso sí.
Continuando co debate sobre a posmodernidade:
"Calquera autoproclamada teoría crítica que rexeita tales principios (os de lóxica, razón e crítica autoreflexiva) está de feito saltando atrás a un estadio pre-crítico de crenzas consensuais, onde a verdade é en efeito o que conte como tal segundo os dictados de tal ou cal grupo de interés co poder de coaccionar ou manipular a opinión pública. Neste eido, Habrermas argumentou, convincentemente, que o posmodernismo é un fenómeno cultural retrógrado que involuntariamente entra por moitas das antinomias e vías mortas que atoparon os pensadores en etapas anteriores da reacción anti-ilustrada. Peor de todo, acepta unha versión rigorosa du credo Nietszcheano-relativista segundo o cal non hai simplemente diferencia entre afirmacións de verdade impostas e as verdades ás que se chega por un proceso de debate razoado ou por un intercambio argumentativo aberto".
Certamente, nestes debates, creo que partimos de que oscilamos no tema entre uns estreitos escila e caribdis: por un lado, a aceptación escásamente crítica do 'dogmatismo relativista' (oxímoron) imperante nas súas formas de discurso posmoderno; por outro, unha resposta inaxeitada, 'rancia', esencialista que nen sequer comprende ou escoita as aportacións e os elementos a debatir. Creo que todos navegamos entre o abismo, anque uns pensemos que os outros nadan moi perto de escila, os outros que nos estamos arreconchegando de máis a caribdis.
¿Cal é a tixola e cal as brasas? Porque eu para fuxir dos abrazos de serpe do 'maoísmo' e do 'humanismo marxista' (?!) alla Sartre, non necesito tirarme cegamente nos brazos de Heidegger e o irracionalismo.
O caso de Heidegger daría moito que falar. Facer unha separación biografista entre a súa militancia nazi e o seu pensamento é tan simplista como descalificar as súas aportacións por ese pasado. Pero certamente, as lecturas que permiten eses textos (igual que os discursos foucaultianos) serven mellor como compañeiros de viaxe remisos da sociedade actual que como disolvente.
Non repetiremos, como Sartre (incríbel apaostiamento mental ás veces) que Foucault é o último bastión da burguesía. Pero todo pensamento interacciona coa realidade que o rodea, realidade con variados sesgos ideolóxicos que poden reapropiarse mellor ou peor dos discursos. O discurso relativista posmoderno é máis eficaz como ditirambo da sociedade libre e 'aberta' que outros.
Volvamos a Platón. Certamente, as contixencias do seu pensamento aparecen reaccionarias: parte dun discurso aristocrático e antidemocrático. Nembargantes, son as súas categorías, reformuladas co tempo por Kant, Marx e outros, as que permiten un posicionamento crítico; o discurso platónico préstase moito mellor para relecturas e recuperacións subversivas malia o seu autor.
¿Como podemos axir sen un posicionamento básico que acepte, por exemplo, doxa e episteme? Sen esta pedra, por moi matizadísima que esté (como moitos marxistas matizan infinitamente as relacións base-superestructura, a determinación última da esfera económica e as características da loita de clases), a realidade e os discursos consensuais da maioría non se prestan a ningunha crítica.
Malia as aspiracións dos departamentos de teoría literaria, a Filosofía e o Pensamento Crítico non se van a converter (agardemos) en xéneros literarios.
¡Canto falo!
xD
Xa seguiremos con isto...
... vuelve por sus fueros... ou pensabas que te habias librar de min tan facilmente?
Estes dias deixarei caer por aqui unhas citas dunha municion (sempre de fogheo contigho, meu querido seneschal, porque nos nunca renhimos de verdade) que non recordara empregar neste debate. Fai Vattimo en La società trasparente unhas moi aproveitables consideracions, coma sempre bastante canheiras con Habermas, con respecto a sociedade e medios que basicamente venhen a dicir que distopia si, ma non troppo.
PREGUNTA: e non sera que a pluralidade de discursos crea non so a recepcion panoptica do big brother ou de Farenheit 451 senon tamen pon a disposicion de zarrapastrosos e indocumentados coma un servidor espazos de intelixencia que si contan un pouco? e se asi fose non pode ser que a nostalxia polo reino das certezas e dos catecismos por parte dun certo marxismo - presente incluso en individuos tan intelixentes como os que ti e mais eu sabemos que din que Brecht non esta ainda ben entendido cando o que esta e, desde a ranciada, lido incluso en exceso - unha nostalxia polos tempos nos que Alexandre (non Boveda capitan noso gran timonel Zbarski Adrio blablabla senon o do poema medieval que ben sei que ti adoras) podia ter toda a sabedoria o alcance da sua adolescencia en catro libros (cfr.: Politzer, Mao e a nai que os pareu)?
Bicos
P. S.: O das tiles non quere dicir que esquecese a pouca ortografia que antes sabia (como os benqueridos internautas que miran a palla no ollo etcetera se encargan de recordar a cada paso) senon que nos teclados estranxeiros non se atopan tan facil. Do mesmo xeito a grafia -nh- non quere dicir que me fixese reintegrata como empanada aberta. Non se pode seguir co debate? Eu creo que cadaquen pode abrir a fronte de discusion que lle pareza e aportar os argumentos que estea en disposicion de aportar.
Dixen.
Non vou a desdicir o dito, mais quixera aproveitar para matizar, quizaves, algunha das críticas. Sinaladamente, Baudrillard.
É este unha persoa estremada (e perigosa)mente intelixente. Moitos dos asnos que deixan a pacer a súa lingua necesitarían beber de libros como 'Simulacra and Simulation', ou 'Sobre a seducción' antes de apuntarse aos panfletos delirantes que adxudícanlle aos posmodernos un papel-opereta de lacaios da capital.
E nembargantes... Sempre estamos sempre co Escila e Carbidis. Recoñecer os méritos de Baudrillard, de moitas das liñas do seu pensamento seminal, da súa espantosa lucidez por momentos e textos non nos leva a comungar con rodas de muíño. Nen a facer caza de bruxas.
Contribuíndo co teu fogueo, é probábel que vaia respostando con algunha munición propia. Sobretodo do noso querido Terry que, xa sabemos -el sí que sabe.
Bacci a tutti
Un suponer...
suponhamos que nos cremos o que dixo Croce de que non existen autores senon obras e despurgamos esa idea do textocentrimo inherente a sua formulacion...
enton pode que cheguemos a conclusion que, un tanto publicitariamente, afirmaba Derrida en De la grammatologie cando dicia que non hai fora do texto...
Isto ven a conto de que me pregunto por que sempre empregamos o xuizo moral sobre a vida como argumento sobre os conceptos (o nazi Nietzsche - non o dixeches ti senon o actual patriarca da literatura galega (!) - o nazi Heidegger, o amigo do Departamento de Estado Adorno). Contra iso haberia que intervir no texto de xeito en que operasemos sobre el en base a categorias institucionais secantes e non a constantes biograficas (alguen pode escrutar nos mais escuros e profundos motivos que levaron a Aristoteles a escribir a sua Metafisica, importan eses motivos?). Se non deixamos de facer iso caeremos no erro de Freud enxuizando a Goethe ou peor ainda no de Lenin xulgando as vangardas...
Non somos (como xa deixou claro Guattari hai quince anos) so unha voz. Pensalo e absurdo. Recordar sempre os lamentables feitos da vida (quien no tuvo dichas heroicas... ou todo o contrario) ainda que sexa logo para contrarrestalos coa magnificencia da obra imprescindible non sera caer no maniqueismo dualista que propon que existe un suxeito activo que coa destra e altofalante dunha admirable voz que casualmente e a sua e coa sinistra se dedica a cometer todas as tropelias imaxinables...
ou peor, non sera que quizais o recurso a vida (chamemoslle recurso atenuado a vida) se formula como unha especie de figura de pensamento suprarretorica constituinte dun discurso que pretende ter un pe no antes e outro no despois como dicindo que non e tan rancio como Lukacs pero que sen embargo algo de razon teria Lukacs se Baudrillard acabou dicindo que aguerradogolfonontiveralugar.
Pensese detidamente sobre esta cuestion. Figura é texto (Auerbach): o mecanismo textual configura institucions (dialectica ou alternativas). O resto é relato.
Dixen...
P. S.: A ver, dono do pazo, se contestas tamen os correos.
P. P. S.: Espero que non che pareza mal o aqui dito, as balas neste patio son sempre de fogueo ou quizais e que cargamos as pistolas con cinsa como no filme Sommartens Leende de Bergman. Bicos
A feble (e febril) bala arxentea prometida:
La tesi che intendo proporre è che nella società dei media, al posto di un ideale emancipativo modellato sulla autocoscienza tutta spiegata, sulla perfetta consapevolezza di chi sa come stanno le cose (sia esso lo Spirito Assoluto di Hegel o l'uomo non più schiavo dell'ideologia come lo pensa Marx), si fa strada un ideale di emancipazione che ha alla propria base, piutosto, l'oscillazione, la pluralità, e in definitiva l'erosione dello stesso "principio di realtà". L'uomo oggi può finalmente divenire consapevole che la perfetta libertà non è quella di Spinoza, non è - come ha sempre sognato la metafisica - conoscere la struttura necessaria del reale e adeguarsi ad essa. L'importanza del insegnamento filosofico di Nietzsche e Heidegger sta tutta qui, nel fatto che essi ci offrono gli strumenti per capire il senso emancipativo della fine della modernità e della sua idea di storia.
Vattimo, Gianni, La società trasparente, Milano, Garzanti, 2000, p. 15.
E xa abonda. A pregunta que podo formular, desde unha posicion non casualmente (tamén) marxista...
Por que os rancios tedes tanto medo o fin dunha certeza (unha receita de aplicacion infalible que convenza dunha "orientacion correcta" de seguro botada de menos por moitos elementos da intelectualidade galega que descubriron despois que non necesitaban orientacion correcta se xa tinhan a Ferrin)? Por que necesitades equiparar toda proposta da fin do relato a Fukuyama e os lamentables etceteras ou recordar que Heidegger era nazi (entre outras cousas por algo tan desprezable, si, pero tan humano como ambicionar a catedra do seu mestre Husserl)? (O que por certo non é nada equiparable as actividades de zapa que eu desenvolvo recordando a Stalin, que algun cretino cualificou de capitalismo-sempre-espreitante e outras babosadas, por non entender que o que pasa é que o marxismo non sera marxista mentres non acepte a sua espectrografia. Do que se trataba era de colocarse na estela dos heterodoxos e os dificiles - os de sempre: Trotski, Manheim, Benjamin, Gramsci, Pasolini...)
SENSO EMANCIPATIVO, ladies and gentlemen... O que pasa que non se trata do traxecto claro e do relato claro articulado mediante as disposicions retoricas unidireccionais (bastante idealistas no fondo) do Platon que pretende recuperar Terry (admirabilisimo, por outra banda, pero noutras cousas) como se descubrise a polvora (ou sera quizais que non podia renunciar as magnolias? chiste malo).
Beethoven compuxo para os ballets... a ver se alguén se entrega tamén a ocasion. Se non fose o caso deixo aqui a recomendacion dun divertido marujeo escrito por George Steiner no Times Literary Suplement (29/I/1999) e atopable en http://personales.ciudad.com.ar/M_Heidegger/steiner.htm (a quen en Bologna hai un par de semanas tiven a honra de escoitar en vivo e en directo nunha conferencia o remate da cal lle estreitei a man e me asinou Language and silence - alucina, vecina) sobre as relacions entre Hannah Arendt e Martin Heidegger entrando en pormenores sobre como se chegou o concreto ou sobre como ela lle pedia a el que a posuira cantas veces quixera e quen se lanzou os brazos de quen (é bastante sinxelo de imaxinar). Ah... et quels amours...!
Melancolicos bicos para todos e todas...
Enviar um comentário