Música e Poesía

Fai uns días chegoume por correo un pequeno libro editado pola Universidade de Tartu e por Jüri Talvet: unha escolma bilingüe (inglés-estonio) do poeta nacional Juhan Liiv baixo o título "Meel paremat ei kannata / The mind would bear no better". Neste pequeno teatro pseudopolinesio que montamos arredor do intercambio de escritores de prestixio, a mín tocoume exportar ás terras do Báltico un exemplar, pequeno e verde, do 'Herba aquí e acolá' de Álvaro Cunqueiro.

Malia os enormes paralelos e semellanzas das literaturas periféricas, faiseme difícil topar un paralelo noso de Liiv, un poeta pobre, atomentado e enfermizo, en dura loita coa enfermidade mental e a melancolía. Hoxe, o premio nacional de poesía máis importante de Estonia leva o seu nome (un premio curioso, amais, xa que somentes é premiado un único poema por ano).

Eis unha mostra, nun pequeno poema que os traductores titularon 'O meu psalmo'. Na lectura que fixen esta tarde do libro, topei un perfecto acompañamento e contrapunto no disco de John Cage 'In a Landscape', que tece un fermoso e lene ruído fragmentario, minimalista, oriental, que vai engarzando moi ben coas imaxes do poeta estonio. Alomenos, esa é a recomendación que vos fago e á que alude o título desta entrada.


Tule, öö pimedus,
võta mind sülle!

Minu päike ei tunne mind,
öö jäänd mulle.

Ainust tähte sääl pole,
minul on kole.

Varja mu üle.


Ven, escuridade da noite,
cólleme no teu colo.

O meu sol non me recoñece,
a noite é o que me queda.

Non hai unha soa estrela,
Teño medo.

Goréceme.

Só un pequeno poema chega para que vexades a inmensa riqueza vogálica do estonio, que ten sido obxecto de fascinación para os lingüístas debido aos seus tres grados de lonxitude fonémica (breve, longo e extralongo), alén de contar cunha vogal tan curiosa como é a súa õ, que me botei a metade do verán tentando promunciar. Unha língua doce que tamén me namorou a mín, atrapándome nas súas redes sinuosas de xeos e ámbares inmensos. E que me serve de metáfora incompleta, case alegoría, desa Doncela de Xenxibre que brevemente voltei a ver o outro día...

Kasimir Malevich

O Suprematismo abriu novas posibilidades para o arte creativo, xa que debido ao seu abandono da mal chamada "consideración práctica", agora podemos transportar ao espazo o sentimento plástico que se reflexa no lenzo. O artista (o pintor) non está xa cinguido e limitado ao lenzo (o plano pictórico), e pode trasladar as súas composicións do lenzo ao espazo.

De Gripatore

Non é que vos teña esquecidos, oh. Máis ben é que a gripe triunfa estes días sobre a miña feble resistencia, cunha implacábel labor de zapa e minas soterradas contra as torres da miña saúde. Na fase actual pasou o peor das dores de cabeza e da conxestión, e loito coa flema na gorxa e a total insensibilidade do nariz (o que inclúe na morte nasal a do senso do Gusto, o segundo efecto colateral que máis aborrezo da enfermidade).
Neste escenario, volto a rescatarvos un pequeno texto retórico que me encargaron para a editorial do nº 1 de 'Terra de Outes', que acaba de saír (e que malia o nome, é o segundo exemplar da revista). Igual que a gripe, tendo a detestar os encargos e as súas limitacións. Neste caso, o que me interesa suliñar non é a (dubidosa) calidade do texto, senón o estraño efecto de escrita automática que tiven durante a súa composición. Ese xeito polo que as imaxes e as ideas parecen fiarse soas e ordenar ás palabras en ríxidos renglóns militares, cun teclear ausente por parte do escritor ao que sorprende o texto final tanto coma se o fixese outra persoa...

Eis a Alba no mencer do día: a ledicia e o traballo común que forxaron este pequeno milagre, a delicada arquitectura dun novo exemplar da ‘Terra de Outes’ que novamente poñemos nas vosas mans, e ofrecemos á ollada e á reflexión dos nosos veciños. A mañá do astro-rei que quenceu os eidos e transmutou as raiolas do ouro dourado na máxica alquimia do gran, do trigo ou do millo florecente, logo moído e cocido en permuta de pan quente, tamén operou en nós, derretendo o xeo das ideas acumuladas, en rápidos regatos de ideas, auga cristalina que esvarou en tinta, papel abaixo, ata formar os meandros das letras que agora ledes, nesta caligrafía que nos tira do peito co orgullo doutro número máis, doutro adianto nesta Nave común de esforzos e de desexos. Ou Catedral de Verbas, dentro da cal habedes topar seguro o voso espazo e tema de interese, xa sexa nos labirintos da mitoloxía ou nos xardíns eruditos e rigorosamente cultivados da economía e da historia locais, como no delicado labor (tal as vidreiras) de luz sobrenatural que agochan os textos creativos e a literatura desta nosa terra sempre fértil en poetas, co ollar disposto cara ese Añón fundador que aínda respira nos libros e no busto inxel e impasíbel a carón da Casa do Concello. Os artigos de opinión disfrazan habilmente en bóvedas de crucería, co incisivo enxeño que agurgulla neles como metáfora incompleta dun ronsel de nervios de pedra e redes de tracería debullando un espazo de arcos oxivais. Qué mellor que a imaxe do templo para unha obra común e colectiva na que cada peza do quebracabezas se amosa imprescindíbel, o ton medido para o equilibrio da escala, a cor exacta que rime coa das páxinas que a arrodeen, onde a pedra dos sillares agocha mellor nas verbas desta nosa lingua que latexa e agarda iluminar ao pobo, como orgullosa menorah dourada, ou candeeiro, por outras mil primaveras máis...

Alba do mencer frío, o segundo exemplar chega a vós dende os linteis aterecidos da xiada constante: o nivoso do Calendario Republicano. Un ano novo agárdanos, no que esperamos levar adiante unha manchea de proxectos culturais e cívicos dos que vós, os nosos lectores, sodes artesáns e colaboradores imprescidíbeis. Na vosa axuda contamos para seguirmos adiante coa obra, e para que a semente gardada en pesadas tullas ou huchas de madeira nos tempos de inverno agrome nunha riqueza sen par, no tapiz a tecer a historia común na pescuda da felicidade e dun mellor coñecemento de nós mesmos e do noso entorno, nesta danza arredor de si na que coñecer o mellor de Outes é a clave e a chave que descifra o mellor de nós como galegos e como cidadáns da Cosmópole e da República Universal dos Homes.

O dito: con vós contamos. ‘Roubáronnos o sol’, dicía o poeta, e tal é o rapto que dura o tempo cifrado dos meses invernais. Mais o sol retorna, non só no globo radiante que escala ás mañás o Tremuzo con botas de sete leguas: o sol retorna, brillando, con cada gran de interese, esforzo e laboura colectiva que nos xunta nunha angueira e casa común na que todos sodes convidados a forxar o voso espazo e a tecer os vosos soños e inquedanzas cos nosos. Eiquí agardaremos por vós.

Cortezas de Faia (2)

Leo demasiado, o cal está ben para moitas cousas, anque non (quizaves) para a miña vida social...

Fóronme chegando tamén os libros encargados. Varios xa están dixeridos e compartimentados nalgún curruncho da rede neuronal. Os que aínda se fan de rogar son 'Count Zero' e Persépolis (este ten excusa, xa que non o encargei ata polo menos o 26 de Decembro. Un mes é o tempo mínimo cando chos mandan dende o Imperio ou Nova Zelanda).

Gloriana repousa na estantería, a carón dos outros de Moorcock e perto de Mervyn Peake, autor ao que admira e ao que imita-homenaxea nesta obra (a Peake a ao mundo Isabelino, claro). Na portada gasta un debuxo atraínte da raíña Bess, un famoso retrato no que acariña un armiño. Non vos enganedes co oropel da imaxe: a edición é ben barata -75 céntimos de dólar, oferta!. Sospeito que languidecía nos húmidos e enormes corredores dalgunha nave industrial, almacén de torres papeleiras que farían as delicias e imaxe paradisíaca para moitas especies de insectos.

Ravensbruck xa tiven tempo de lelo (como viña de Inglaterra, chegou en tempo récord de 5 días; os mesmos que lle levou a un encargo de última hora que engadín o 2 de Xaneiro, e que xa chegou e foi lido: Wyrd Sisters, de Terry Pratchett). Estremecedor e detallado, comparte espazo no estante coa desventuras dun tal Prisciliano no pesadelo de Mauthausen. Eivos meter algún fragmento de calquera dos dous un día destes. Pratchett tamén estivo ben, anque me gorentan máis os libros que adica aos Magos que os das Bruxas...

O do Hipertexto, pola contra, xa o devolvín á facultade, polo que non vos podo agasallar un anaco. Anque estando na sección de frecuentes, debe ser bastante popular e accesíbel de todas maneiras. Tamén me gustou moito, anque noutro orde da palabra gusto: é deses libros cos que me atopo discutindo en alto con el mentres o estou a ler, ao tempo que a discusión me leva a aporrear a mesa cunha man marmurando 'Ximnosofista!! Razón Ilustrada, Razón Ilustrada!!'. Sir Gawain, que foi un equivalente destes libros feitos carne, pódevos dar descripcións algo máis detalladas destas tertulias que acontecían no noso piso Compostelán.

Moito librocentrismo. Se queredes algunha reseña detallada dalgúns dos libros, podo esquivar a miña eterna preguiza e facelo. Mais en caso de que vos empachase a tinta virtual de tanto texto, podedes guindar (tamén virtual e metafóricamente) a presada deles a esta fogueira, tirada do cadro de Berruguete no que Santo Domingo discute cos Cátaros...

Fernando Solanas sobre Bos Aires

Con perdón de Débora, e antes de comentarvos os libros que estiven a ler e que mencionara na entrada anterior, non me resisto a colar esta sátira incisiva de Fernando Solanas que aparece, acompañada de compases barrocos e imaxes monumentais, na primeira parte de 'La Hora de los Hornos' (máis concreto, na sección 4. La Ciudad Puerto). O texto é despiadado, cómico e rancísimo...

Buenos Aires, epicentro de la política neo-colonial. Ciudad blanca de una América mestiza. Ciudad crecida a expensas del país. 7 millones de habitantes, 1 millón de extranjeros. La mayor ciudad de habla hispana y de América Latina. La quinta ciudad del mundo. Buenos Aires, ciudad-apéndice de las grandes metrópolis. Aquí un gaucho es tan exótico como en París, Londres o Nueva York. Ciudad de funcionarios, profesionales, administradores de colonos, intermediarios de colonos, capataces de colonos. Cuna de la gran clase media, el ‘medio pelo’, hasta ayer instrumentalizada y protegida por la oligarquía, hoy debatiéndose en el mayor desamparo de su historia. La pequeña burguesía: eterna llorona de un mundo perturbado. Para ella el país es intolerable pero, a la vez, inmutable; el cambio necesario, pero a la vez, imposible; cuidadosa del estatus, del prestigio, de las ilusiones vanas. Atenta para informarse y copiar la última moda europea; solazada por discursos edificantes: psicoanalistas, tele-teatros con moraleja. Buenos Aires: ciudad de espaldas al país abierta hacia el gran río. Aquí las estatuas merecen más desconfianza que respeto. Sede del gobierno, de la bolsa, de la curia, de las agencias informativas, del comando en jefe del ejército, y del 80% de las bandas de delincuentes. Aquí está la vida intelectual del país, aquí se levantaron monumentos a quien dijo “Estas provincias desean pertenencer a Gran Bretaña, recibir sus leyes, obedecer su gobierno, vivir bajo su influjo poderoso”: Carlos María de Alvear.