De Oratore

Ese son eu, hoxe. Despois duns días de traballo estresante, volto a ter un minuto para escribir unhas liñas. Anque só un minuto. Quixera aproveitar a miña creatividade, reprimida nos días pasados, para escribir algo. Por iso teredes que conformarvos por hoxe coa tortura chinesa do discurso que preparei para o acto de licenciatura pasado, trala petición formulada polos meus pares. Como é algo longo, terá que vir en dous anacos.

Consoládevos, amais, coa promesa da versión galega de K.O.D.A.K., un poema de Patti Smith (chegoume fai pouco por correo unha antoloxía da súa obra temperá).

Canto aos xogos de retórica, velaí van...

Compañeiros e compañeiras; Miñas donas, meus señores…

“Fixemos unha nobre competición, chegamos á meta da carreira”. Permitídeme comezar, amigos, pois sodes amigos, co antepórtico destas verbas prestadas de Saulo de Tarso e que tan ben se prestan para torcerlas no senso que hoxe nos reúne eiquí. E unha metáfora gastada: a da Nave dos Tolos e a da fín da nosa singradura. Apiláronse as follas sen data do noso diario de abordo, e a nosa nave barroca, panzuda e artillada, chega ao bo porto do que habemos saír, todos nós, espallando a nosa tolemia aprendida, na pescuda dun brillante futuro profesional. Un futuro dende o que botar unha ollada nostálxica - Eala þeodnes þrym! Hu seo þrag gewat, genap under nihthelm, swa heo no wære, que dicía o poeta en Inglés Antigo. Ou, "Como pasou aquel tempo baixo o xelmo negro da noite, como se nunca fose!"- cara estes cinco anos seminais e formativos que botamos xuntos, e na presada de experiencias, de contactos e amizades, de métodos e coñecementos que fomos arrecadando neles, algúns dos cales nos acompañarán, seguramente, para o resto das nosas vidas.
E non pensedes que pretende ser un tropo gratuíto a invocación desa vella alegoría do Narrenschiff; unha constelación oculta tece o poema de Brant e a pintura do Bosco coa portada do Norton Shakespeare, na que, como quizais lembredes, o globo terráqueo fai as veces de cabeza de bufón, ben armado de cascabeis, orellas longas e cetro da sinrazón (the fool’s bauble). Daí o brinco é doado á nosa formación filolóxica, a ese amor apaixonado pola vera luz do logos, á alquimia da palabra viva, tortuosa, oculta e cobregueante que constrúe as arquitecturas imposibles da linguaxe e da literatura, e da que de agora seremos nós testemuño vivo, templo móvil, asilo da chama inextinguíbel. Marabillosa loucura a do logos, tanto máis meritoria nunha época que pareceu rendirse aos encantos do audio-visual, ao seductor embruxo das imaxes. Eis unha plataforma de resistencia e de conciencia cívica, a barricada textual desque a ir desnovelando os sistemas de signos, gardiáns custodios contra esas outra loucuras, máis insanas e perigosas, que se infiltran coa acrítica non-resistencia aos Textos. Eis unha misión a desempeñar xunto con aqueles traballos máis específicos, dende a docencia á traducción, a edición e a corrección de textos, a investigación crítica e as tarefas editoriais, algunhas das portas que habemos de cruzar os aquí presentes. E non pensedes que a especialización actúa como freo; ben o demostra Noam Chomsky, lingüísta que tivemos a oportunidade de coñecer, e que soubo levar tan ben e ergué-la ponte dende os seus traballos específicos en gramática transformacional e nos Universais da Linguaxe aos deberes da Ética e o compromiso coa Verdade con V maiúscula.
Outra metáfora reflexa, creo que dun xeito moi acertado, unha misión máis específica que, no actual mundo globalizado, nos corresponde a todos aqueles que imos traballar dende unha posición de forza, dominio e coñecemento de línguas e culturas estranxeiras. Ésta é a da evolución (no seo das figuras das Humanidades) dende unha posición de Lexisladores a outra de Intérpretes. Por suposto, non me refiro ao senso máis ‘mecánico’ da palabra ‘interpretador’: ás xa mencionadas labouras de traducción de textos. Non, estou a pensar ao respecto no importante papel de mediación intercultural que podemos e debemos desempregar e que, fluintes coñecedores dalgunhas das falas globais, especialmente o inglés no noso caso – a nova koiné e língua franca da especie-, e que armados das ferramentas da lectura crítica e desciframento, estamos en posición inmellorabel para desempeñar.