Cortezas de Faia

A última entrada do ano (non segundo o calendario do que xa vos falei, claro, e segundo o cal estaríamos a 10 de Nivoso, Ano CCXVI...) vai adicada aos libros, esa alquimia que me resulta tan grata de pasta de papel e tinta, ás veces coiro, vitela e varas de bambú. É curioso que a palabra inglesa que os designa proveña do inglés antigo 'bōc', á súa vez da raíz xermánica '*bōk-', cognado de 'Faia'. Algúns especulan que os primeiros 'libros' dos xermanos facíanse coa corteza desta árbore...

Cabalgando a maré das Ondas Virtuais, teño varios exemplares que me veñen de camiño. Un deles é Count Zero, de William Gibson, que se pode entender como unha continuación de 'Neuromancer' -a súa obra máis famosa, e iniciadora do Cyberpunk- e o termo medio da triloxía do Sprawl. Xa o encargara o 4 de Novembro, mais debeu de perderse, e a librería envíame outro exemplar que debería estar aquí polo 9 do mes que ven...
Tamén de camiño están o 4º exemplar de Persépolis, de Marjane Satrapi (xa resulta inatopábel por eiquí dende que sacaron de novo a obra en só dous volumes), Gloriana, de Michael Moorcock, e Ravensbruck: Everyday Life in a Women's Concentration Camp 1935-45, do profesor Jack G. Morrison. Este último é un estudo bastante exaustivo dun dos campos nazis que tiña como elemento característico a exclusiva presenza feminina. Leva tempo a comerme a orella, e por fín me decidín a mercalo cando a Xunta me ingresou (por fín!) os cartos da viaxe a Estonia...
Do libro de Moorcock só mencionar que é unha reconstrucción en mundo alternativo dunha tola e luxuriante Inglaterra Isabelina, que me chamou sobre todo polo baixo prezo (menos dun dólar, ao que temos que sumar os gastos de envío, claro) e pola presenza da personaxe do poeta Ernest Wheldrake, que xa paseara por unhas das mellores novelas de Michael: 'The Revenge of the Rose'. Teño tido malas experiencias coas novelas 'raras' deste autor (non me gorentou moito 'Bizantium Endures', ou a recopilación 'Earl Aubec' de relatos e novelas curtas que pillara por error), mais correrei de novo o risco.
Nas librerías de eiquí só rescatei, como auto-agasallo de Nadal, o tomo dos Konemann adicado ao Arte Gótico (as oposicións danme unha boa excusa para telo como obra de consulta); e nunha pequena visita á facultade atrapoume o 'Hipertexto', de George P. Landow, co que discrepo moitísimo máis que me está a resultar unha lectura amena (e quizais, incluso útil á hora de preparar cousas para as unidades didácticas e o emprego das novas tecnoloxías). Cando o remate, xa vos colarei algún fragmento na bitácora.
E iso é todo polo de agora. Que teñades unha boa entrada no 2008!

Calendario Republicano

Saúde e Fraternidade, Cidadáns!

O Mantedor confesa que precisamente nestas datas xudeo-cristiás, séntese máis e máis namorado do Calendario Republicano Francés, aquel que impuxeran os Xacobinos durante os trece anos que van dende o 24 de Outubro de 1793 (ou máis propiamente: o 3º de Brumario, ano II) ate o 1 de Xaneiro de 1806 (o día despois do 10 de Nivoso, ano XIV), fecha na que ese déspota e tirano a cabalo que era Napoleón Bonaparte restaurou a conta polo Vello Réxime. Xa con anterioridade se suspenderan algúns dos intentos de crear tempo e reloxos decimais, igual que o metro, mais a iniciativa callou menos aínda que o calendario, que só sería restaurado anos despois, na breve aurora boreal da Comuna de París (do 16 Floréal ao 3 Prairial, Ano LXXIX).

En pequena imitación, hai que dicir que tódalas revolucións (e algunhas contrarrevolucións) crearon calendarios novos, subordinados as máis das veces ao común e universal. Os soviéticos adaptaron a Rusia ao calendario gregorián nada máis tomar o poder (e nos anos 30 experimentaron cunha versión reducida da semana e meses máis regulares para fomentar a productividade laboral); Corea do Norde segue a rexirse polo calendario Juche (que parte do momento da concepción do 'Querido Líder'); en Cuba seguen a contarse os anos dende o triunfo da Revolución, e o Franquismo tenebroso agasalláranos o fenómeno local cos números romanos do 'Ano Triunfal' dende o ominoso golpe de estado...

O Francés, nembargantes, segue coa primacía. Calendario fermoso e racional onde os haxa, malia algúns desaxustes á hora de fixar o comezo do ano (no Equinocio de Outono) e no axuste dos anos bisiestos... Só algúns dos seus meses entraron no imaxinario colectivo, coma o 18 Brumario (o golpe de estado de Napoleón) ou Thermidor, cando rodaron as cabezas dos Xacobinos.

Mentres busco o calendario francés deste ano para ir colgando na parede, déixovos cun programiña que vos permitirá doadamente facer as transferencias...

'Antelami 'Jones en busca do Púlpito Perdido...

No ronsel do estudo continuado para o acceso as rangos do mandarinato inferior, onte estiven a estudar o temario de Arte Románico, algo que despois de todo resulta case entretido e interesante (refírome á acción de estudar; alomenos, se che gusta a materia, faise máis levadeiro, e teño a sorte de que me gusten case tódolos temas de historia e de arte). Refrescas vellas nocións e, nos temas artísticos, refrescas tamén as imaxes, buscando en grosos volumes ou (máis doado) na Rede de Redes os aspectos internos e externos do San Zenón, de San Martín de Frómista, do St. Lazare de Autun...

O problema e o descubrimento viñéronme dados pola escultura románica italiana. Nos apuntamentos teño dous mestres lombardos (en Italia xa se coñecen os nomes dos artistas): mestre Guillerme e Benedetto Antelami. Son incapaz de reter o segundo na cabeza, e dedico tempo a diversas estratexias mnemotécnicas. O nome é sinxelo: o papa actual; o problema é o apelido. Tras moito cavilar, queda convertido na mistura de formiga inglesa (Ant) + 'lama' un pouco variado. Ant(e)lama> Antelami. Antelami, Antelami...

Maiores dificultades topo despois cando busco os exemplos que aparecen: de Mestre Guillerme, o púlpito da catedral de Pisa. De Antelami, o púlpito da catedral de Parma. Ningunha das dúas cousas aparecen por ningures: nen libros, nen Rede, nen nada. Probo nos buscadores con varios idiomas distintos. Nada. Nun último esforzo, por fín da aparecido o púlpito de Guillerme, que resulta que xa non está na catedral de Pisa (aí o que acapara a atención agora é o de Niccolò Pisano, que ten outro, amais, no baptisterio), senón na de Cagliari, en Cerdeña. É o que agora chaman o Pergamo di Guglielmo...

Con Magister Antelami seguen os problemas. Non hai mostra de púlpito nengún en Parma (o que sí vexo na catedral é a famosa 'Ascensión da Virxe', de Correggio, que non lembraba estivese alí). Tampouco no baptisterio. Entérome de que este último foi deseñado e decorado polo Benedetto, mais non me vale como exemplo para arquitectura (Bologneses, as 'lunette dei tre portoni' non son os tímpanos, verdade? En inglés/francés, as 'lunettes' son o espazo de pinturas, normalmente dentro e por riba das portas). Poderíame valer a 'cattedra del vescovo di Parma'...

Como son testán, sigo buscando. E atopo nunha páxina en italiano que certo baixoreleve da catedral de Parma (Deposizione dalla croce) é do único que fica, case dese púlpito (destruído?). Vamos, en román paladino:

I componenti rimasti del pulpito sono conservati in parte nella Cattedrale (la lastra frontale raffigurante la Deposizione) e nel Museo Nazionale di Parma (tre capitelli ed i leoni stilofori). La sedia episcopale si trova in Cattedrale ma è difficilmente osservabile.

Hoxe, a lidiar co Gótico, que agardo que me non me cause tantos problemas de busca...

A Modest Proposal

Nese panfleto mercenario e coruñesista que é 'A Voz de Galicia' (sic) topamos hoxe unha interesante reflexión do home co apelido máis desafortunado de toda a literatura galega: X.L. Franco Grande. Baixo o título 'Pouca lectura', o autor glosa unha reflexión devastadora sobre o estado das nosas letras que non me resisto a colarvos na súa breve integridade:

Sinto moito dicir, despois de máis de medio século participando no mundo cultural galego, que nada me estraña que a xente non lea literatura galega, nin, en xeral, libro galego. Por unha razón moi sinxela: porque o que se escribe en galego acostuma ser, non só de moi pouca calidade, senón un timo á cultura, á intelixencia e ao bo gusto. Penso que nos últimos corenta anos a creación en língua galega se foi degradando, feito non específico noso, senón común ao mundo en xeral, e por moitas razóns, entre elas as mentiras que proveñen do mercado editorial, a ausencia dunha crítica merecente deste nome e unha xeneralizada banalización intelectual. E a falta de honradez intelectual. Porque son moi comúns as mentalidades delirantes que comparan a escritores que provocan sono con Tolstoi ou con Stendhal, que proclaman como xenios da poesía a coitados rapaces sen o menor talento creador, e que, non poucas veces, tributan silencio a quen é merecente de certa atención. Paréceme que o peor que lle pode pasar a un lector é poñerse a ler un texto literario e comprobar que lle empeza a entrar o sono. Ou algo peor aínda: diante dunha obra proclamada como 'xenial' ir decatándose da ausencia de calidade ou da falta total de bo gusto. Do timo, ao cabo. Porque, ao meu ver, mellor fose traducir máis e boa literatura foránea que encher os andeis das librerías dos timos a que estamos acostumados. E ter máis xeito no emprego dos adxectivos e tamén no uso do botafumeiro.

Bon, por outro lado, non é algo que non soubesemos xa, e que non fose proclamado aos catro ventos. Por buscar outra voz do mesmo momento, tedes eiquí a entevista na Folla Parroquial do PSOE (Polanco bien vale una misa) á última premio Xerais, Rexina Vega, que segue lindeiros semellantes. Unha das poucas cousas en que todos parecen estar dacordo é que o noso sistema literario, sí, é cada día máis provinciano, sectario, narcisista, autocompracente, subvencionado, caciquil, enchufista, de curtas miras, pobre e menos e menos interesante. No que non concordamos é nas solucións, claro (xa que todos tenden a crer que eles son a excepción á regra. Aí temos, por exemplo, o cómico desenfado co que Vicente Araguas, só por poñer un exemplo, pontifica co 'aquí escrébese demasiado' para acto seguido publicar uns libros horrendísimos e continuar a crítica sumisa). E as queixas rituais non evitan, por suposto, a continuación de todas estas estratexias. Parece que como única solución, pois, tocará recomendarlle a tódolos escritores, editores e críticos que se reúnan nunha xuntanza nun polideportivo (en plan oposicións), con pinchos, refrescos, alcool e canapés (indispensábeis sinónimos cando se fala de cultura en Galiza) para practicar un seppuku colectivo. Éi-lo maior servizo e homenaxe que se lle pode facer ao país, que tamén amosa á súa vez fortes tendencias suicidas. Despois de todo, non lle imos deixar só aos feixistas o pracer de estetizar a propia aniquilación... P.S.: Cos poemas de morte prometemos facer unha antoloxía a toda cor, con tapas de coiro e vitela, e coa metade da edición sufragada pola Xunta...

Pepetela - As aventuras de Ngunga

Parece que vai ser un día de celebración para a Lusofonía, en vistas de que é posíbel o acordo que permita unha maior unidade ortográfica entre os distintos países. Despois de todo, a fragmentación é algo que só xoga na nosa contra.
Non temos falado moito eiquí de normativa (é algo do que xa se fala de máis, e cunha enorme acritude, en moitos dos espazos da rede) mais o Mantedor, anque os terreos filolóxicos que percorreu foron outros, non deixa de expresar a súa simpatía pola lóxica interrelación de tódalas variedades do romance occidental da península que se falan. E consideraría un grande progreso que todos (galegos incluídos) empregásemos unha normativa común, facilitando as mutuas lecturas e contactos.
Antes de entrar na academia, a semana pasada, tiven oportunidade de matar o tempo nunha librería e topar un exemplar barato de 'As aventuras de Ngunga', de Pepetela. Tiña vezo por ler algo deste Angolano, que xa se me escapou cando veu a Compostela. Non imos entrar, claro está, en debates de exotismo, anque se vos interesa o choio, discutirémolo noutra entrada e ocasión...
Eiquí, un anaco...

-Porque estás a chorar, Ngunga? - perguntou Nossa Luta.
-Dói-me o pé.
-Mostra então o teu pé. Vamos, pára de chorar e levanta a perna.
Ngunga, limpando as lágrimas, levantou a perna para a mostrar ao Nossa Luta. Este olhou para ela, depois disse:
-Tens aí uma ferida. Não é grande, mas é melhor ires ao camarada socorrista.
-Não quero.
-Se não te tratares, a ferida vai piorar. A perna inchará e terás muita febre.
-Não faz mal -disse Ngunga. - Não gosto de apanhar injecções.
-És burro. Agora, o socorrista não te vai dar injecção nenhuma. Mas depois, se tiveres umha infecção, então precisarás de injecções. Que preferes?
-O socorrista está longe.
-Acaba com as desculpas. Vai lavar-te e parte.
-O dia está a acabar. Em breve será noite.
-Ainda bem. Dormes lá. Amanhã és tratado e voltas. Qual é o problema?
Ngunga abanou a cabeça, mas nãao refilou. Foi lavar-se e preparou comida para a viagem.
Ngunga é um órfão de treze anos. Os pais foran surpreendidos pelo inimigo, um dia, nas lavras. Os colonialistas abriram fogo. O pai, que era já velho, foi morto imediatamente. A mãe tentou fugir, mas uma bala atravessou-lhe o peito. Só ficou Mussango, que foi apanhada e levada para o posto. Passaram quatro anos, depois desse triste dia. Mas Ngunga ainda se lembra dos pais e da pequena Mussango, sua irmã, com quem brincava todo o tempo.
Quando o sol começava a desaparecer, Ngunga partiu para a aldeia do socorrista. Conhecia bem o caminho, não poderia perder-se. Mas a noite ia cair e teria de dormir antes de lá chegar. Ngunga, porém, estava habituado. A bem dizer, não tinha casa. Vivia com Nossa Luta, por vezes; outras vezes, se lhe apetecia, ia viajar pelos kimbos, visitando amigos e conhecidos.
Mas para quê avançar de mais? Temos tempo de conhecer a vida do pequeno Ngunga.

Anacos de Esloveno

Non, non é que intentase aprender de novo outra exótica língua do leste de Europa. É que xa puiden ver as dúas películas de Slavoj Žižek ('Žižek!' e 'A pervert's guide do cinema'), e apetecíame meter algún dos fragmentos teórico-humorísticos que transcribín. Nun principio pensei en quedar con algúns dos seus excursos (con ilustración fílmica) das tres instancias da psyche freudiá (baixo unha inscripción do tipo 'Psicoanálise for dummies'), mais para incluír as dúas películas, e deixar a porta aberta a futuras entradas, ide facendo castelos con esta morea de osos...

(por certo, que xa que os transcribín, consideróme xustificado en ser preguiceiro e non ter, amais, que traducir. Se algún ten problemas coa nova língua latina, que me avise...)

[Zizek está a comentar a película ‘Persona’ de Ingmar Bergman. Este anaco de texto intercálase coa famosa escea na que Bibi Anderson lle conta a Liv Ulmann a historia dunha pequena orxía na praia que tivera lugar uns anos atrás.]

Women, at least in our standard, phallogocentric mood of sexuality, even when we are doing it with the real woman, we are effectively doing it with our fantasy. Woman is reduced to a masturbatory prop. Woman arouses us in so far as she enters our fantasy frame. With women, it’s different. The true enjoyment is not in doing it, but in telling about it afterwards. Of course, women do enjoy sex immediately. But I hope I am permitted as a man to propose a daring hypothesis: that maybe, while they are doing it, they already enact or incorporate this minimal narrative distance. So that they are already observing themselves and narrativising it.

[Zizek está a mirar noticia e foto que saen del nun xornal argentino despois dunha charla na universidade. O titular é: ‘George Soros me recuerda a los chocolates laxantes’]

Can I ask you a simple question? If you were to have a daughter, would you allow this guy (sinalando a súa foto) to take your daughter to cinema? Be honest, the answer is ‘no’. I hate the way I appear. In some documents, it’s even worse. It’s really as a kind of a criminal that I appear, you know...

[Zizek está na súa casa, explicando porqué ten un cartaz con Stalin enriba do telefonillo...]

Often, friends tell me: ‘But why do you provoke people unnecessarily? Why don’t you simply say what you mean? That, of course, you are against fascism, bad, blablabla’. I tell them yes, this is good, as an abstract theoretical -not even theoretical- intellectual, whatever, statement. But it doesn’t work like that. For example, concerning Stalinism. My God! I’ve probably written more about Stalinism, about its most horrible aspects, then most of the people who reproach me with Stalinism. And that’s my wager here. That sorry, the only way to get the message; if you say, of course, I am against fascism, there are just some attitudes which were traditionally even more to the left but fascism appropiated them blablabla, I think it doesn’t have the desired precise political effect. It enables the liberal consensus to reappropiate it. You must say it with this excess.

[Zizek está a respostar unha pregunta sobre a súa popularidade. No medio, intercalouse unha pregunta que lle fixera unha derridiá en Columbia sobre o seu 'dogmatismo lacanián', á que resposta airado conque eles son igual de dogmáticos, pero con Derrida. 'I am a card-carrying Lacanian!'. Logo, ven a explicar porqué se dedica a facer o show e o paiaso...]

I think that I admit it: there is a clownish aspect to me, like they put it in the New York Times (Marx brother or whatever, no?), all that, and I may flirt with it. But nonetheless, I am getting tired of it, because I noticed that there is, as it were, when there are some stupid reports on me, reactions to me..., a kind of a terrible urge, compulsion, to make me appear as a kind of a funny man, and so on and so on. And the true question should be: 'Where does this urge come from?' 'Why is there this necessity to portray me as someone who can only thrive through jokes and so on and so on..., and even my publishers buy it (...). So, you know?, it is much more then it may appear what is going on here. It is quite a complex phenomenon. I am almost tempted to say that making me popular is a resistance against taking me serious.

Exipto e o Exterior

En vista de que ese Can pastor dos Pirineus en que metamorfoseou o Nadador (el-rei Sol gorentaba moito deles, e alcumaba ao seu 'Señor do abrigo de peles branco') anda a morderme nas coxas para que volte ao redil pasado de entradas histórico-mitolóxicas inaturábeis, voume deixar facer, e levar adiante o encargo de "8 momentos de humor negro na historia ou 8 momentos surrealistas da historia", anque penso que os vou repartir entre dúas entradas, para que deste xeito corran tan rápido coma eses outros cans que me resultan gratos estéticamente: os lebreis árabes, ou Salukis, de pranta tan nobre e elegante que xa adornaban os muros da tumba do rei Atef e as modernas tendas dos beduínos, que os exclúen do catálogo de animais impuros.

1) A Peste Negra é un fenómeno ben coñecido que afectou á Europa Medieval entre os anos 1347 e 1351, extendéndose como unha marea negra sobre o continente e segando as vidas de arredor dun tercio ou da metade da poboación europea da época. O causante de semellante xenocidio aínda é hoxe obxeto de discusión (as sospeitas tenderon a recaer na bacteria Yersinia Pestis, espallada polas ratas e os seus piollos). Dende aquela, e anque con menos forza, as epidemias de peste tornaron en mal recurrente, petando nas nosas portas ata o umbral mesmo da Modernidade (os frikis teatrais lembraredes, cecais, certa peste dezaoitesca, corsa e marsellesa que dá comezo aos delirios de Artaud en Le Théâtre et son Double).
O curioso neste fenómeno, alén dos danos inmediatos ou das formas evidentes e espectaculares en que afectou á cultura popular (Danse Macabre) está nas súas consecuencias a medio prazo, xa que segundo moitos historiadores, a enorme mortalidade acabou beneficiando aos campesiños occidentais (bon, a aqueles que sobreviviron, claro). Ante a falla de man de obra, a nobreza veríase obrigada a mellorar as condicións de vida e os contratos coa escasa poboación labrega. E á peste seguirílle a emancipación dos servos das obrigas feudais (iso sí, tamén estimulada por revoltas labregas, como a Jacquerie, ou a de Wat Tyler).

2) O Pacto Xermano-Soviético de 1939 causou no seu día non pouco escándalo, ao darlle carta de natureza a unha caligrafía aparentemente imposíbel: o pacto da estrema dereita coa estrema esquerda, por riba do cadavre de Polonia e os Países Bálticos. Alén das bágoas de crocodrilo das Democracias Occidentais (anque algunhas son tan paveras como esta caricatura. ‘O lixo da terra, non é?’ ‘O asasino sanguinario dos obreiros, verdade?’), o pacto provocou o embarazo incómodo dos militantes das dúas opcións, que viñan dándose de paus dende 1919, máis ou menos, e que reanudarían o seu negocio de balas a partir de 1941, cando os nazis romperon a baralla deste póker macabro e decidiron destruír ao inimigo ideolóxico par excellance. Non pouco do humor negro virá dos marxistas que, fieis á disciplina de partido, defenderon esta política na época (ben, alomenos tiveron máis dignidade niso, anque errados, que a social-democracia covarde de 1914...) e despois, co gallo de que ‘se gañaba tempo’ para armar á URSS contra o Feixismo.

3) Na mesma orde de cousas, hai unha xustiza poética na retirada do Alexandr Nevsky, dirixida por Serguei Eisenstein, do mercado soviético pouco despois da sinatura dese Pacto (a obra, que reconciliara ao director xudeu con Stalin e pola que recibira a Orde de Lenin, agasallaba ao espectador cun evidente paralelo entre os Nazis e os Cabaleiros Teutónicos) e o estreno da ópera ‘Die Walküre’, de Richard Wagner, no teatro Bolshoi o 21 de Novembro de 1940, tamén dirixida polo mesmo director. Os diplomáticos nazis queixábanse dos ‘trucos xudeos deliberados’ da montaxe, malia que a obra fose feita para facerlles a rosca e exibir a nova 'amizade' ruso-xermana. Esta peza daríalle o testigo de volta ao ‘Alexandr’ pouco menos dun ano despois...

4) Malia a terríbel devastación que causaron os Mongois nas terras que conquistaron (dende un xenocidio de millóns de chineses, no estremo Oriente, ata a destrucción irreparábel do Bagdad dos Abbasíes en 1258, cando o Tigris tornou vermello co sangue e negro coa tinta dos libros destruídos) tamén deron lugar, de xeito totalmente involuntario, a un Renacemento cultural que ía afectar a esas terras durante os séculos que lles viñan por diante. A tolerancia relixiosa e o desenrolo do libre comercio (bon, isto último en menor medida...) axudaron bastante ao renacer cultural, pero a clave radicou máis ben na interacción entre os dous polos estremos do enorme imperio, sinaladamente China e Irán, dando lugar a novos modelos e formas artísticas. Mentras que os mercaderes das terras persas axudaron a reorientar a producción da cerámica chinesa para o seu mercado iraní e ao espallamento dos manuscritos coloreados, tamén os modos cortesáns e as actividades de Pekin influíron positivamente nas dos soberanos Īl-Khānidas do Irán. Anos despois, ese túzaro salvaxe que foi Timur-Lang, visitado por un embaixador de el-rei de Castela (Ruy González de Clavijo deixaría un libro sobre as súas experiencias que aínda se conserva) veu a repetir a historia como traxicomedia, deixando moitas cidades e terras devastadas e un magnífico mausoleo baixo as espléndidas cúpulas de Samarcanda, ben cimentadas con sangue e adobe.

Mari Vallisoo - Hall Köis Meie Maias

Unha Corda Gis na Nosa Casa

Quen sabe de onde veu,
pasou por varias casas,
meteuse por unha chea de xardíns traseiros.
Petou amodiño na porta
na nosa porta.
Unha voz calada como unha pregaria ou un pedido.

Ficamos calados.
Era un ser estraño.
Ata que un neno deixou a porta aberta.
Ondulou ata o cuarto,
longa como unha serpe.
Agora non hai quen se desfaga dela.

Ás veces enrodélase,
ás veces pon a cabeza
na almofada branca.
Entón rifamos
e amuámonos,
como se fose o mellor pecado,

e mudamos os móbeis de sitio
ou poñemos algunha cadeira nova
totalmente estraña
ou familiar.
Tanto lle ten.

Só lle gorenta o seo
ou o chan
e tropezamos arreo con ela.
Os nenos descoñécena.
Polo de agora.

Cherchez la femme (e a Foucault, Chomsky e Zizek)

Pacta sunt servanda. En cumprimento, xa que logo, das miñas propias promesas, estou a rematar por estes días o quinto e último dos textos (un pequeno pentateuco, pentagrama, pentámetro, quinto elemento, quinteto ou The Garden of Cyrus or The Quincuniall, or Lozenge, or Network Plantations of the Ancients, naturally, artificially, mystically considered, pertencente a un Thomas Browne que tamén pechaba o escrito anterior desta xeira, e que recolle nel as tradicións que sacralizan o número 5, dende os Pitagóricos á Biblia, pasando pola Cábala e a filosofía hermética) que lle quería adicar á Doncela de Xenxibre. Cada nova entrega foi aumentando de tamaño, e visto que xa vou pola páxina tres nesta, vouvos absolver da súa dixestión pesada, reservándomo para mín mesmo e, quizais, algún día remoto, para Ginger se descubrise a súa existencia e lle interesase lelo...



Noutra orde de cousas e de pescudas, estiven a ollar algúns videos nese galeón afundido cheo de tesouros que é o Youtube. As pesquisas deron lugar a varias recomendacións que fago/resumo a continuación:

1) Algún home anda colgando as conferencias da EGS en rede. Para os que non o coñezades (tedes a ligazón na Glossolalia...), a European Graduate School é unha especie de super-universidade de verán suíza con tódalas grandes figuras, estrelas e div@s do pensamento posmoderno/posestructuralista. Polas súas aulas pasaron os xa finados Jacques Derrida, Lyotard e Jean Baudrillard; dos vivos, é habitual toparse a Zizek, Agamben, Judith Butler, Dora Hathaway, Alain Badiou... Podedes botarlle un ollo eiquí á colección de videos. Recomendo especialmente os do esloveno, un repertorio interesante das súas ralladas habituais.

2) A seguinte recomendación é o debate, en dúas partes, entre Michel Foucault e Noam Chomsky nun programa da televisión holandesa baixo o título 'Human Nature: Justice Vs. Power'. Alén da talla intelectual dos dous pensadores, resulta un contraste pavero entre un Chomsky como encarnación arquetipa do 'Nerd Errante' (só lle falta a calculadora no peto superior dereito) e defensor da Razón Ilustrada e a Verdade, todo cifras, datos e lóxica racional, cartesiana e inflexíbel; e logo Foucault, tremendamente seductor, entoación e xestos vivos, intelixencia aguda e lenemente irónica, e un total escepticismo sobre os Universais da natureza humana, atrapados nas gaiolas do Saber/Poder (incidentalmente, Foucault é o único home -quizaves en menor medida, Ian McKellen e Charles Laughton- que faría dubidar os sólidos cimentos da miña heterosexualidade).

3) Para rematar, e seguindo con Noam, tedes esta entrevista, primeiro anaco dos tres (os outros tédelos na barra), que lle fai un xornalista inglés, Andrew Marr, bastante inxenuo e näif, deses que cren na liberdade de información e na variedade dos media. Resulta case triste ver como a Maquinaria case Inhumana que é este Chomsky (o seu único defecto, e menor, é que non sexa marxista...) desmonta totalmente os seus argumentos e o expón á crúa realidade, nun xogo de datos e fintas dignas do mellor mestre de esgrima.

P.S.: Queda aberta a veda, por suposto, para que comentedes os vídeos e propoñades outros que rescatárades da barataria da marea virtual. E fica tamén engadir á Lista de Desexos que xa teño exposto noutra ocasión o de poder pagarme un curso na EGS, saber máis de Ginger e, como bo aspirante a Mandarín, aprender a tocar ese marabilloso instrumento que é o guqin...

A creación polas letras

No intre da creación, os elementos constituíntes non eran puros; a flor de cada un deles aínda estaba mesturada coas súas impurezas. Asemade, todo carecía de orde, coma o trazo producido por unha pluma pequena cargada cos pousos do tinteiro. Foi, grazas ao nome gravado por corenta e dúas letras, cando o mundo tomou unha forma nítida. Toda forma existente no mundo emana destas corenta e dúas letras, que son, de certo xeito, a coroa do nome sagrado. Ao combinarse entre elas, superpoñéndose e formando así certas figuras arriba e certas outras abaixo, deron orixe aos catro puntos cardinais e a tódalas formas e imaxes existentes.

Macedonia (4)

Como de costume, amoréanseme cousas e imaxes dun xeito impresionista, o que obriga a tecer un lenzo de arabescos e cores contrapostas, anti-harmonías fóra da escala dodecafónica...

Onte, en vez de aplicarme ao sisudo estudo dos valores confucianos (metáfora incompleta dos temarios de opos que con algo de sorte me darán acceso ao mandarinato inferior dos mestres de secundaria...) estiven a pedir papeis e a vaguear por Compostela con ese malvado corruptor de maiores e menores que é out of time man. Parte do parque de atraccións incluiu a visita ao novo Couceiro, de numerosas plantas, co gallo de capturar as 'Crónicas de Gáidil', o primeiro xogo de rol en galego e que merece unha reseña máis polo miúdo (en próximos días, que aínda estou a ler o volume...). Polo de agora, agradecementos e entrantes podedes degustalos eiquí.

Outro sitio onde estivemos e foi no novo restaurante Hindú que abriron en Santiago, cousa ben socorrida, xa que un dos legados da Experiencia Inglesa do mantedor, alén da língua, foi un vicio incurábel polos currys picantes e especiados... Xa fomos dúas veces en dúas semanas...

Dispersos despois polo remol culinario (Pablo abandooume para ir a aulas e logo a unha cea frustrada no restaurante Xaponés), tiven tempo de sobra para pasarme por un recital en Sargadelos, do que supoño aparecerá en breve a Crónica de Sociedade nalgures (no blog de Modesto, quizaves?). Senón, ou se o público a demanda, dareille saída e excusa para unhas liñas e unha entrada.

Tamén me chegou unha carta manuscrita de Sir Gawain dende París. Temos un curioso intercambio epistolar (Les Liaisons Dangereuses), xa que eu sempre lle contesto pola Rede, en parte polo horror vacui que me inspira a miña propia escrita (que insiste en ser árabe e occidental ao mesmo tempo, e merece Pena Capital por delitos de Lesa Maxestade contra a caligrafía). As cartas parisiéns rescatan doutra volta o fetiche da verba escrita e atesourábel en caixóns de sándalo, ou nunha persoal antoloxía da escrita do Meu Moi Querido metaformoseado en Vizconde Valmont, ao que tanto se bota de menos dende que xoga (tamén, noutro travestismo literario) a Gargantúa na Cidade das Guillotinas...

A breve incursión na Cova Filolóxica tamén descubriu a arqueoloxía do saber -sen excavar- dos muros de papel e dos vellos coñecidos e coñecidas que tanto boto de menos este ano, anque quizaves haxa unha posibilidade (estreita, coma ponte pendente sobre o paraíso) de que os poida ver máis a miúdo dentro dun tempo. Xa veremos, xa...

[entre as vistas, por certo, non podía fallar a Doncela de Xenxibre, o que me lembra que teño un texto pendente do Quinteto que me propuxera adicarlle; mans á obra, entón]

P.S.: Antes de liscar, as acuciantes demandas do Nadador e da súa política memeira conservadora e viciosa obríganme a adiantarvos tamén 8 esceas, ou momentos históricos dos que me recomendou falar. Cando estábamos no Instituto, o Mantedor labrárase a mantenta unha fama de articulista longo e infumábel. Nas páxinas da 'Casa da Gramática' podíanse topar baixo a grafía dos seus pseudónimos textos informes sobre os Reis Magos, a mitoloxía eslava, a Revolución Rusa e (oh la lá) máis de doce páxinas adicadas ás relacións comerciais do Exipto Faraónico, parte dun proxecto (afortunadamente) frustrado de trazar unha lectura marxista das Relacións Tributarias na Antigüidade dos Imperios de Oriente Próximo. Mais na Facultade, despois, non cheguei a aprender Sumerio, Acadio e Xeroglífico. E baixo o mesmo título que ese pequeno monstro do meu maxín ('Exipto e o Exterior'), eivos esmiuzar en anacos potábeis os oito momentos dos que me toca predicar.

Alcolea, Alcolea!

"una serpiente es más humana que un fascista o un racista; un tigre es más humano que un fascista o un racista"
Hugo Chávez

Estan son as derradeiras palabras que empregou o dirixente da República Bolivariana para referirse ao ex-presidente do goberno, ese ananiño con cara de leite agria e look de burócrata de provincias. O pouco amor que cara o señor Aznar amosan os latinoamericanos (xa Fidel se adiantara co mote de Führercito) só coñece excepcións parciais nuns Estados Unidos de forte recendo neocón. Mais parece ser que a laboura de lacaio dos intereses imperialistas e embaixador latinizante non eximen de ter que pagar as débedas para conseguir a Medalla de Honor do Congreso...

O cumio latino está que arde. Ás repetidas calificacións de 'feixista', entre outras cousas, que choveron sobre o bigotudo, para ira de Bambi e do Borbón, sumáronse despois os ataques de Daniel Ortega. A portas fechadas, a lectura de beizos parece indicar que os distintos mandatarios estiveron a tirarse os trastos á cabeza, cunha cesura cada vez maior entre o bloco progresista (Venezuela, Nicaragua, Ecuador, Bolivia, Brasil) e os Sicofantas do Libre Comercio, coma o colombiano Uribe. Pero a imaxe coa que nos atronarán estes días é a do Rei español, cun vermello cangrexil nas fazulas que denota cabreo tremendo ou tremenda embriaguez (no caso dos Borbóns, calquera das dúas opcións é válida...) mandándolle calar a Chávez e liscando da sala por uns minutos. Mentres, o Bambi idolatrado da esquerda posmoderna europea pedía respecto por un dirixente 'elixido por tódolos españois' (non coma o Borbón, entón, ao que tampouco podemos faltarlle ao respecto). Podía extender a man cara Adolfo, non Súarez, senón Hitler, que tamén foi elixido por (non todos, iso sí) os alemáns aló polos anos trinta...

Fai moito tempo que o Mantedor quería dar unha mostra do seu apoio (condicional, claro; cústame entender as eternizacións no goberno, e despois de certos incidentes do século XX e o bando dos 'bos e xenerosos' nos que a intelligentsia mirou cara outros lados, toca ser máis cautos que nunca) á República Bolivariana e expresar a súa admiración polo presidente Chávez; velaiquí que me serven unha oportunidade en bandexa. Con tódolos defectos e personalismos que se lle poidan imputar ao venezolano (e máis dende unha conciencia occidental acostumada a outros modos...), é a única persoa que está a facer políticas socialistas hoxendía. E facendo a cuadratura do círculo, que é a de respectar os dereitos democráticos e empregar os medios 'legais' para facer as cousas, cando os revolucionarios clásicos, forxados por defecto nos moldes do marxismo-leninismo tenden a ser poucos fetichistas (por dicilo lixeiramente) cos dereitos e liberdades de orixe liberal e burguesa, mais que acaban por resultar imprescidíbeis para evitar o Mal Maior. Só toca o lamento de non poder estudar máis detidamente todo o que está a suceder no espazo da República Bolivariana (e non só alá: Bolivia, Nicaragua, Ecuador e, algo menos, Brasil están a dar mostras de que hai política posíbel aínda no Deserto do Real. E non só as ampliacións de dereitos para minorías baixo un marco neo-liberal na economía)...

E se a alguén lle toca calar, supoño que é máis ben ao Borbón, que sentiría ramalazos de mala conciencia (se é que os Borbóns son capaces diso; anque a única laboura que cumpren ben, sospeito, é a de vivir de rentas e poñer a cabeza a ritmo na peza da guillotina, como o cidadán Lois Capeto) cando oe increpar a Aznar, aquel 'falanxista republicano' (sic!) na súa xuventude. Ben sabemos nós que o Príncipe de España foi peón efectivo do vello dictador, anque soubera reconvertirse e protagonizar esa farsa grotesca, esa reconversión por parte dos sectores intelixentes da dictadura (UCD) e dos dunha esquerda covarde e derrotada (PSOE e PCE), ese aborto e fracaso histórico que chaman 'A Transición'.

O dito. Se hai algunha esperanza nestes días tenebrosos, virá do Novo Continente en caravela inversa. Eiquí só fica berrar por outra Alcolea que envíe dunha vez aos Borbóns a un exilio definitivo.

P.S.: Vaia... non sabía ata fai uns días que o deseñador de Brasilia, ese arquitecto xenial que é Óscar Niemeyer, é comunista (anque as listas de Premios Lenin da Paz, que percorro con frecuencia en busca de escritores, deberían terme avisado)...

Aniversario

Ah, sí. Non o meu, claro. Hoxe cúmprense 90 anos dende a Revolución de Outubro, que como todos sabedes, tivo lugar en realidade en Novembro (cousas do calendario Xuliano...).

Pensara nun anaco do 'Outubro' de Eisenstein, que voltarei a ver ritualmente dentro duns minutos. Mais creo que resulta algo máis inmediato colar a 'escea da Internacional' da película 'Reds' (1981, Warren Beatty), na que se narran as aventuras de John Reed no país dos Soviets.

A ver se dunha destas acertamos, oh...

O Oitavo

No MundoDisco de Pratchett, o número oito ten unha especial significación máxica. Evoca tamén a oitava cor, octarina, que só poden ver os magos, e o famoso Oitavo, o grimorio cos oito feitizos que empregou o Creador do Universo cando se puxo a choiar nun tan absurdo como para flotar nun disco enriba de catro elefantes e unha tartaruga cósmica...

Pero o oito que me trae eiquí non é ese, senón outro meme que nesta ocasión me empaquetou o Mario. Como neste caso se trata dun octaedro de libre escolla, de 8 cousas calisquer que o Mantedor queira listar/comentar/narrar, o epicúreo dentro de mín escolle 8 momentos de notoria felicidade e satisfacción existencial...

1 - A primeira é, claro, o primeiro amor. Ou máis exactamente, a noite que me decatei, non sen moitos esforzos (dada a mítica torpeza da FraVernero no referente a descifrar a psicoloxía feminina) de que esa comunista madrileña que se empeñaba en provocarme estaba en realidade toliña por mín. Despois dunha mirada desas magmáticas que derretirían ás pedras, o Mantedor marchou contente, baixo un ceo estrelado e con esa ledicia explosiva que non che cabe no corpo e che obriga a brincar, danzar, moverte...

2- Fai uns anos tivera lugar un congreso de Poesía en Compostela, organizado polo PenClube, co gallo do Día Mundial da Poesía. Foron uns días entretidos e interesantes, nos que o meu fetichismo se veu satisfeito ao escoitar e entrevistar a xente como Wole Soyinka, Derek Walcott e outros, menos coñecidos pero tamén moi bos (como Charles Tomlinson, ao que lle andaba a facer as beiras e que por algún motivo me provoca unha inmensa timidez ao tentar abordalo). O Congreso daría para moitas entradas, pero agora quédome co recital que fixeron os meus colegas Sacousos, Manuel Lôpez e Ramón Blanco, a primeira noite. Sentado no Momo, Gin-Tonic na man e versos deles a escorregar, tiven o nirvana dos instantes extáticos e irrepetíbeis...

3-Voume ter que facer máis breve, ou o post será interminábel... Estar no Prado na mesma sala co 'Xardín das Delicias' do Bosco e 'O triunfo da Morte', de Brueghel (os meus dous cadros favoritos) fíxoseme moi breve. Só unha hora para admirar como se merecen, en vivo, as dúas xigantescas pezas.

4- Hai moitos libros e novelas que, como fanático lector, me tiveron enganchadísimo, e me provocaron a euforia que habitualmente só causan certas sustancias sólidas, líquidas e fumables... No tempo en que seguía as bibliotecas de Borges e as traducía a Paraíso Persoal, rescatei da colección poeirenta de libros ingleses da biblioteca da Serra unha edición moi chula do 'Nome da Rosa' de Eco, e tamén me perdín na biblioteca de dentro da ficción... Días despois tentaría tamén facer a tarta da que se dá a receta nas páxinas dese 'proxecto de novela posmoderna definitiva' (anque daquela, do demo se sabía o que 'posmoderno' significaba, malia ter lido a algúns dos seus escritores canónicos).

5- Voltando á mitomanía, a primeira vez que o noso colectivo trouxo a Ferrín para unha charla-coloquio sobre 'O ventre do silencio' (saíra por aquelas datas) tamén foi unha xornada de nerviosismo e alegría. No noso maxín mitificador, víamos ao autor sacando un nove curto de Moncho Reboiras á menor provocación, pregunta espiñenta ou tratamento do reintegracionismo. Pola contra, estivo moi simpático, alén de demostrar unha paixón desmesurada polos calamares frixidos...

6- Premio! Ou non... Neste caso, o blogueiro Nadador, naquelas datas amigo íntimo do mantedor, presentárase dun xeito rocambolesco a un premio literario de cuxas posibilidades era realmente escéptico (e iso que xa publicara un libro nese selo editorial). Eu expresáballe a miña confianza cega en que ía a conseguir gañar o certame, e no medio dunha película que xa non lembro, na aula de imaxe e son (podía ser Matrix? Ou Sospeitosos Habituais? Sei que me perdín o momento climático), chegaron para avisarme a mín (Nadador dera o meu teléfono) de que chamaban do certame. A emoción facíame baixar as escaleiras de 5 en 5. Ao final non gañara o premio, pero queríanlle publicar o libro igual (varias visicitudes seguiron a iso, e o libro ao final non veu a luz)...

7- Agora, a inversa (máis ou menos), é que un amigo meu, o fotologueiro Varela, nun dos meus recurrentes periodos de depresión galopante, tristeza e depresión absoluta, deu en sorprenderme co agasallo inesperado dunha edición de luxo do comic 'Watchmen', de Alan Moore. Por suposto, a ledicia non ven do agasallo (anque tamén se agradece, claro) senón do detalle, e da demostración empírica do moito que che queren os teus amigos cando máis necesitas deles.

8- Para rematar, e como bo galego, tería que saír un episodio gastronómico. Mais a prezo de decepcionarvos, e de irar aos lectores que xa me acusan de nostálxico, teño que mencionar os días da LOU, que para mín foron como un amor e borrachera de dous meses e o celme da felicidade colectiva. A Revolución debe ser mellor, pero esa creo que xa me provocaría un infarto. Mais a ledicia sempre se paga, e a resaca daqueles días, no político e tamén no sentimental (xa que o corazón gastado tamén vibrou, e non só por amor colectivo) aínda a sigo pagando relixiosamente, como unha hipoteca.

Aí tedes. Fica pasar o relevo. Como non quero ser cruel, indultarei á metade, e só lle deixo o encargo a Leopold Bloom, novo nestas lides blogueiras e memeiras, a Suroeste, que estes días está moi calada, ao Nadador, pola parte que lle toca, e a Pris, que nunca me dí que non a un meme e xa me encasquetou algúns...

Estudantes de Antano

[Ah, sí. Un exercicio de arqueoloxía persoal. Nesta 0casión rescato o meu intento de arenga na época remota do Glorioso Movimento Asambleario que se erguera en Compostela co gallo da L.O.U. nos meses do Inverno do Noso Descontento do ano 2001. Odiseas da terra, e non do espacio, e unha das escasísimas causas nas que o Mantedor ten crido fanáticamente e cun amor cobizoso, intenso e correspondido, malia que breve...

O texto foi escrito a finais de Novembro ou comezos de Decembro dese mesmo ano, e publicado o día 12 na nosa folla voandeira, o 'Asamblea'. Sobre o movimento anti-Lou poderíamos falar longo e tendido, mais por hoxe chega cun texto e con convite aos demais membros da blogosfera, de varios dos cais me consta a camaradaxe conxunta naqueles lonxanos días...]

Aló polo século XIII, un fato de estudantes parisinos, considerándose a sí mesmos como unha clase aparte, non dubidaron en baterse polas súas liberdades en contra do seu bispo e da burguesía vilega. Trala intervención da policía real e a subseguinte masacre, os mestres tomaron o partido dos alumnos, e todos abandonaron París, retirándose á cercana Orleáns por espazo de dous cursos enteiros. Esta gran folga, que durou dende 1229 ata 1231, non puido ser doblegada polo poder establecido, que remataría por renderse ante os estudantes; e nese mesmo ano de 1231, San Luís e Branca de Castela recoñecerían solemnemente a independencia da Universidade, sustraída da autoridade episcopal. O facho prendería rapidamente por todo Europa, asistíndose por todos lados ao nacemento e desenvolvemento destes centros de ensinanza autónomos e progresivamente máis laicos, e por cuxos descendentes (máis ou menos lexítimos) pasamos nós, estudantes deste comezo de século e milenio.

Moitas cousas teñen mudado dende ese remoto e brumento século XIII, mais por moitas cousas máis poderiamos tomar por certa a vella máxima latina do nihil novum sub sole; e se me permitides a licencia poética, paréceme ver moi claramente o delgado fío prateado que conduce dende ese grupo de estudantes medievais loitando polos seus dereitos aos compañeiros e compañeiros que nos opoñemos con unllas e dentes (e moita imaxinación) aos intentos soterrados do noso goberno dereitoso pola de-construcción da Universidade Pública e das súas duramente conseguidas liberdades.

Poderiamos esbozar brevemente unha imaxe dos nosos compañeiros de antano. Mozos de tódolos países e de tódalas condicións sociais aproximábanse aos grandes centros do saber (que xa daquela había Universidades de prestixio e grandes mestres, como Pedro Abelardo) na aprendizaxe das diversas carreiras: Dereito, Medicina, a Teoloxía (moito máis frecuente daquela), as Artes... Polas aulas resoaban os comentarios e as disputas da física aristotélica, da astronomía de Ptolomeu, das matemáticas de Euclides e da mediciña hipocrática, así como doutras disciplinas, máis chocantes para a nosa visión actual (como a alquimia e a astroloxía). Fóra das aulas e dos exames tamén sabían daquela divertirse: tabernas e timbas de cartas sempre correron detrás da estudiantina. Por outra banda, moitos dos rapaces que desexaban aprender non tiñan fortuna, véndose na obriga (onte, coma hoxe) de traballar para poder costearse os estudos.

Frivolidades á parte, hai algo que na miña opinión nos une máis fortemente cos compañeiros de tantos séculos atrás. únenos unha verba fortemente representativa das virtudes dos estudantes e da xente nova de tódolos tempos: a audacia. Audacia de erguerse ante o que non é xusto, e de tentar pararlle os pés, teña a quen teña detrás. Atrevimento de crer e de loitar por un mundo mellor e máis xusto que aquel que nos legaron, sen deixarse arrastrar nen seducir por tradicións e costumes ancestrais. E ousadía de ir máis aló de onde os tépedos corazóns carcomidos de comenencia están dispostos a chegar.

Por iso me permito pedirvos dende eiquí que recollamos a estrela cintilante que lanzaron os nosos remotos compañeiros do XIII, e que brillou en tantas ocasións; sen ir máis lonxe, na propia Compostela dos griseiros anos 50, mediocre universidade franquista na que o cálido corazón duns mozos deu inicio a protestas que encabezaron as do Estado e comezaron a fender a laxe da besta feixista. Hoxe volta a lucir no mesmo sitio, afirmando que nós non imos ser menos que os que estiveron antes.

Máis unha vez á cabeza das protestas, quixera rematar arengándovos coas verbas doutro París (o da Gran Revolución) e ditas por boca de Danton: "Audacia, máis audacia, sempre audacia!!".

Lamento de Xob

Por fín Xob abriu a boca e maldeciu o día do seu nacemento. Comezou a falar así:

Pereza o día en que nacín
e a noite na que se dixo: 'Foi concebido un home!'
Aquel día fágase tebras,
non se lembre del Deus dende o alto,
nen resplandeza sobor del a luz.
Reclámeno a tebra e a sombra mortal,
caian as nubes sobre el,
invádano súbito coma un eclipse.
A escuridade apodere del,
non se conte entre os días do ano
nen entre a conta dos meses.
E aquela noite sexa estéril,
ignore os clamores de xúbilo.
Maldígana os que maldín o día,
os que soen espertar a Leviatán.
Escurezan as estrelas da súa aurora,
agarde a luz, e non chegue;
e non vexa as pálpebras da alba
por non terme pechado a porta do ventre de miña nai
para ocultar aos meus ollos a dor.
Por qué non fiquei morto dende o seo materno?
Por qué non expirei á saída do ventre?
Por qué dous xeonllos me acolleron
e dous peitos me deron de mamar?
Agora xacería, tranquilo;
dormiría xa e tería repouso
cos reises e os magnates da terra
que edificaron mausoleos,
ou cos príncipes que posúen ouro
e teñen cheas de prata as súas moradas.
Ou ben, coma un aborto que non conta,
sería coma os nenos que non viron a luz.
Alí remata o furor dos malvados,
alí repousan os exaustos de forzas,
fican tranquilos os cautivos
sen ouvir máis os brados do tirano.
Alí mestúranse grandes e pequenos,
o escravo vese libre do seu amo.
Porqué da el a luz a un desgraciado,
a vida aos que teñen amargada a alma;
aos que desexan a morte que non chega,
e a buscan máis do que se busca un tesouro;
aos que se aledarían perante a tumba
e gozarían se atoparan un sepulcro...,
a un home cuxo camiño esluiu
e a quen Deus asedia por todas partes?
Sí, diante da miña comida rompo a chorar,
como auga desbordan os meus lamentos,
porque me sobrevén todo o que temo,
e o que recelo, sucede.
Non teño calma, non teño paz,
non atopo descanso, só a turbación que me invade.

Tristia

...A rosa vampírica...

De certo, as diferentes artes funcionan como un placebo, entre outros, que fan á existencia humana (absurda, sórdida, carente de sentido e as máis das veces doorosa) soportábel, e nos arrastran, mansos, ate a caída final. Hai outros opiáceos máis efectivos, coma o sexo e as relacións de parella, anque teñen o defecto de que duran menos. Ao arte podes recurrir cando es vello e a carne triste, e no seu Xardín dos Sendeiros que se Bifurcan acubíllase menos intensidade, sí, e tamén menos decepcións.

Doutra banda, o arte tamén se pode empregar para aumentar, intensificar, refinar e estetizar os estados anímicos, bos e malos. No caso dos exercicios torturadores de masoquismo, penso neses adagios barrocos, ou non tan barrocos (Barber), que topan a súa digna continuación na Quinta Sinfonía de Mahler ou no Stairway to Heaven de Led Zeppelin.

A historia do Adagio de Albinoni é curiosa. Por se non a sabedes, a peza non é realmente unha filla do compositor barroco, que tivo a malísima sorte de que se gardase o corpus inédito das súas pezas na vella biblioteca do estado de Saxonia, en Dresden. Dende alí puideron asistir en primeira plana ao bombardeo e queima implacábel da cidade -Fogueira das Vaidades-, no Febreiro-Marzal do ano 45, que reduciu pedras e persoas a materiais microscópicos e cristalizados. Vonnegut adicoulle a súa novela máis famosa ao escenario. Os volumes sufriron tanto como as persoas, con 200.000 manuscritos tornados cinza e outros tantos que marcharon a Rusia, camiño dun Gulag bibliotecario.

Pouco despois, Remo Giazotto atopaba algúns fragmentos musicais entre as ruinas, e con eles compuxo esta peza, gastada dende entón de tanto que circulou, e música de fondo en películas como a adaptación do 'Proceso', cortesía de Orson Welles, ou o 'Gallipoli' de Peter Weir.

Á lente de tristezas aumentadas engado este anaco do diario de Dzherzhinsky, un pequeno erguer o veo de Maia sobre as cárceres tsaristas e os horrores da execución diaria e o terror. Non deixa o diario de encriptar certa ironía, inscrita na vinganza terríbel que os revolucionarios, con Félix á cabeza, se cobrarían despois dos seus carceleiros...

Dende fai dous días, a cela do lado está ocupada por unha rapaza de dezaoito anos que leva xa catro meses arrestada. Canta, e o seu canto non está proibido. Foi ela a que berrou co xendarme, uns días atrás. Despois daquela escea foi cando a trouxeron a esta cela. É moi nova, case unha nena. A soidade está volvéndoa tola. Pétame mensaxes, pedindo que lle mande unha corda para que poida aforcarse. A corda, insiste, debería estar feita de zucre para que a súa morte sexa unha morte doce.

(sen título)

todos temos dôr
pra qué mais?

(fragmento da dedicatoria escrita por Álvaro Cunqueiro no exemplar de Poemas do si e non para Luís Seoane).

Macedonia (3)

Unha derradeira macedonia de froitas (quizais mango ou feijoas, nun tapiz ao estilo de Arcimboldo ou deses gorros de exuberancia froitil de cantante latinoamericana dos 40). Ma non troppo, que senón cansa...

Acábame de chegar o Diario de Prisión e as Cartas de Dzherzhinsky, que agardaba con impaciencia. O libro resulta máis pequeneiro do que agardaba, alén de ben curioso: é unha reimpresión dun volume homónimo, editado pola Universidade de Honolulú (?) en 1959 (?? En plena Guerra Fría? Admiradores do Chekista Xefe e Gran Inquisidor nos Estados Unidos?). A tipografía é tosca, e o ton xeral é moi semellante a aqueles volumes da Editorial Progreso que se mandaban dende Moscova. Parecería unha traducción ou convenio con eles, mais non aparece nome ningún, nin de traductores nen de editores, alén da Universidade...

Os prólogos, feitos pola viúva e polo propio Félix (unha breve reseña sobre sí mesmo que fixo no ano 1921 para incluír na Gran Enciclopedia Soviética) seguen a mesma liña ditirámbica, con algunha graciosa nota anti-trotskista. Todo suma para restarlle forza como como futuro sustituto laico e marxista do 'Eloxio á milicia templaria' (niso lévalle ventaxa o 'Qué Facer', non de Lenin, senón de Chernichevsky; ou o 'Estado e a Revolución', este sí de Vladimir ílich), mais un fará un esforzo de todas todas...

Resultou coincidencia que estaba a ollar, e a reler anacos de dous dos libros de E. Hobsbawm (de certo o historiador marxista máis coñecido do século XX) cando me chegou o novo. A 'Entrevista sobre el siglo XXI' parece confirmarnos moi tépedamente que o autor xa non acredita na utopía emancipadora, anque non se arrepinta (de certo, seguir sendo comunista por estas datas require algo máis ca un exercicio de fé ou unha voluntaria e non-literaria suspension of disbelief....). A colección dispersa de artigos sob o lema 'Revolucionarios' deixa varias pérolas, das que non me privo de citar esta:

"Non coñezo ningún movemento ou réxime revolucionario, sólido e organizado, que non teña desenrolado acentuadas tendencias puritanas. Incluíndo os marxistas, cuxos fundadores elaboraron unha doutrina nada puritana (que no caso de Engels era activamente antipuritana). Mesmo en Cuba, cunha tradición nativa que é o contrario do puritanismo. Incluíndo á maioría dos oficialmente anarquistas-libertarios. Quen crea que a moralidade dos vellos militantes anarquistas era libre e doada non sabe do que está a falar. O amor libre (no que crían apaixonadamente) significaba non beber alcool, non tomar drogas e practicar a monogamia sen estaren casados".

Macedonia (2)

Seguimos na lareira destes días preguizosos, como aqueles de dispersión de ideas que me deron pau para unha entrada dispersa que agora mimetizo...

No eido das lecturas, estou a atacar os últimos compases de 'Los Indoeuropeos y los orígenes de Europa', de Francisco Villar. Era un libraco que durante o curso, nesas horas libres demasiado curtas para facer algo productivo e demasiado longas para só vexetar (sobretodo se non hai alguén con quen cafetear...), ía lendo por entregas. Os capítulos eran breves, e o tema sempre me ten fascinado moito. Xa vos colara, daquelas incursións no pasado lingüístico pechado no libro, unha entrada sobre a etimoloxía indoeuropea do *oso*. Agora que remato, língua por língua, pode que vos aburra un día destes con outro anaco sobre os latinos, os hititas ou os tocarios...

Malia tocar a Roma un chisco a desmán, tamén a afecta a afición rediviva (zombi sacado das catacumbas da Rede e da Memoria) o primitivísmo xogo 'Centurion, Defender of Rome'. Reliquia pixelada do ano 90, foi un dos xogos ictiosáuricos que, co KGB, nos mantiveron a mín e a Javier Rodríguez 'Panero' ata altas horas da madrugada pegados á pantalla (incluso perto da época dos exames), e que contribuiu alén a unha pequena mitoloxía de chistes endogámicos e jerga especializada ('Tu no eres Rukov'. 'Joder con el Tío Vanya!'. 'Si tu eres Comprador 2 you soy la abuelita de Stalin'.'Ostia, Gorbachov!!'. 'Non fagas chistes con Degollador!'. 'Árabes non, que son weak'. 'Hai que estrenzear esas lexións'. 'Merda, os Partos outra vez non!!'). O piso-tugurio de Panero estaba a carón do meu, nas Camelias, ao pé das cataratas do Niágara que lle deu ao Concello por poñer no sitio, polo que moitas noites tamén pasaba por aí, alén de para atacar co 'Cenutrio' ou levar á praxe virtual as miñas fantasías Chequistas, co gallo de continuar o noso Ciclo Terence Hill e Bud Spencer ('Isto dá para un traballo clarísimo sobre o carnavalesco Bakhtiniano!'), ou para falar de Xadrez e poesía de calidade (os estantes de 'Panero' agochaban unha boa colección de hiperións e outros libros, e algunhas ranciadas marxistizantes do seu pai).

Ah, sí. Tamén pelexo con Klimt. Na nosa caixa máxica das sorpresas (ou sexa, a biblioteca municipal de Outes) sempre atopas cousas curiosas se buscas un pouco entre os estantes. O que me ten gañado o corazón son uns libros de filosofía en Inglés que sacou a Encyclopedia Brittanica e que arrecenden a plastilina (o tema da plastilina déixoo para unha entrada futura e proustiana...), as obras de Racine ou o Romanceiro Chinés. Tamén se agochan bestas negras e infames, claro: unha longa xeira de paperbacks de Pérez y Pérez (novelas históricas e malísimas do franquismo)e a 'Poesía Heroica del Imperio' con xugo e frechas estampadas. Fai anos había un libro de Demonoloxía estremadamente popular que acabou desaparecendo, deixando quizais certo recendo a xofre e un Corán de tapas amarelas (ou son verdes?) santiguándose repetidas veces. O caso é que xa me escapei do tema, que era un libriño encantador de Klimt que amais está en galego.

Trala fogueira da miña cotidianeidade, só fica recoller as ascuas dunha comida copiosa (outra máis) na que a celada agochouse como reunión cultural da asociación 'Terra de Outes', que en breve vai sacar unha revista. Comezo a sospeitar (se non o sabía xa...) que en realidade, somos un grupo gastrónomico encuberto...

P.S.: Incríbel pero certo. A Rede de Redes permíteche atopar frikis do 'Cenutrio'. Nada menos que toda unha páxina web con consellos para gañar o xogo, e en tres idiomas...

P.P.S.: Non pensedes que vos libráchedes do espectro do Indoeuropeo, anque ben pensado, estou por reconvertilo nunha entrada peñazo sobre mitos e construcción nacional a partir do caso dos búlgaros, tan parecido (incríbel...) ao noso en varios aspectos...

Praceres da Carne e do Espírito - Riga

O último día que pasei en Riga era un domingo. A cidade espertaba preguizosa, e un xa visitara unha manchea de museos, polo que decidín tomarme o medio día que tiña libre (algo máis de medio día en realidade: ás 7 collía o bus camiño de Tartu; mais contando con voltar á casa e recoller a equipaxe, ás 5 como moi tarde tiña que poñer fín ao paseo) para volver a percorrer as rúas da Cidade Vella, ese curioso pastiche posmoderno entre fachadas baixo-medievais e renacentistas e o cristal e ferro da nova construcción, todo xunto, por exemplo, no edificio do Concello.

Antes diso, o dono da casa-hotel na que me hospedo (como faría este neozelandés para coñecer e casarse cunha letona fai 30 ou máis anos atrás? Creo que ela era deportista, mais aínda así...) cóntame anécdotas da época soviética e lévame nun paseo polo arrabaldo, amosándome a varia arquitectura. Destacan as casas de madeira, moitas sen restaurar (custa unha pequena fortuna, mais o goberno proíbe e pena fortemente tiralas abaixo), uns horribles edificios de tixolo (por suposto, soviéticos) e algunhas casas de diseño, de aire Escandinavo e Modernista. Unha das casas máis bonitas, rosada e con pinta de pastel, resulta ser un antigo centro da KGB, onde as torturas eran habituais coma o pan noso de cada día...

A serpe urbana lévame despois, tranvía abaixo e retornado á Vecriga, diante de edificios xa vistos, entrando somentes na Melngalvju nams, a Casa dos Mouros, que resulta máis espectacular por fóra que por dentro, quitando quizais o gran salón de baile con vidreiras e retratos de reis e emperadores (a carón de Gustavo Adolfo, moi querido alá, estaba nada menos que Carlos V, o cal me sorprendou un chisco, e varios Tsares e Tsarinas).

Visitando de novo a Igrexa Anglicana (non a puidera ver por dentro a primeira vez), atópome cun servizo relixoso a piques de comezar. Facía moitos anos que este ateo inpenitente non pasaba por unha misa, mais á soidade, o tentador órgano e a curiosidade ante o rito protestante, máis dinámico que o noso e salpimentado de boa música, arrastráronme para dentro. A verdade, non me equivoquei. O órgano estivo estupendo, o sermón resultou ata ameno. A maioría dos presentes eran turistas anglosaxóns, o que non impediu que se respirase unha amábel camaradaxe amistosa que me facía pensar: 'Ah, se as relixións fosen isto, só isto, non serían unha cousa tan nefasta...'.

Despois toca andar polas rúas do famoso Modernismo local, que transformaron á vila nunha Barcelona ou Viena pequerrecha do Báltico. A longa camiñata baixando Elisabete, Alberta e Strelniki co pescozo do Mantedor en precaria postura de 65 grados e tortícole garantizada. O espectáculo do xeso e do cemento retorcido en formas vexetais e contorsionados adornos de traxedia e teatro de máscaras agocha en cada recuncho da cidade, anque eses paseos recibían unha dose máis alta do normal, incluíndo as pezas de Eisenstein pai, de especial interese para mín ao lembrar as páxinas do fillo, nas memorias, falando das aberracións estéticas do paterfamilias...

Iso no que toca aos praceres do espírito. Os da carne tiveron lugar nun soto, baixando unha empinada escaleira a carón do Daugava. O lugar de certo tiña aires de burdel barato ou de restaurante ochenteiro e báltico. Era o segundo, por suposto, malia o que tentase suxerir unha iluminación vermella e unhas camareiras loiras e esculturais. Alí tiven ocasión de degustar a comida Letona, non por predicíbel menos saborenta: porco, patacas, pan negro e col fermentada... O postre era unha cousa rica, mais por moito que me esforce, non me dou lembrando do que era...

A única frustración, coa falta de tempo, foi botarlle un ollo por dentro á Torre da Pólvora, a Pulvertornis, agora museo do exército, ou pasear polo ventre de balea da mole de arquitectura estalinista que se erguía perto da estación de buses. Ollando pra ela depedínme de Riga, tecendo o tempo libre de lecturas no longo camiño (7 horas) en autobús que me había levar a Tartu.

El Lissitsky

Entre os libros que estou a ler últimamente está un monumental tomo cheo de láminas sobre a vida e obra de Lazar ('El') Lissitsky. O meu interese apaixonado pola Vangarda Soviética atopa as súas maiores lagoas precisamente na arquitectura, e anque fixera cadros (coma os seus Prouns ou a súa famosa 'Cuña vermella fendendo o círculo branco') e moito deseño gráfico, Lissitsky era ante todo un arquitecto (frustrado, iso sí; ao revés, Tatlin, tan coñecido polo proxecto da torre-homenaxe á Terceira Internacional era, pola contra, pintor por riba de todo). Con este libro e outra cousiña que saque de historia sobre o Constructivismo creo que ei quedar satisfeito por unha tempada.

[o volume, por certo, está tirado da biblioteca de Xornalismo, onde gardan moito deste material. A sombra de Margarita Ledo é alongada...]

Da man non das formas xeométricas e revolucionarias que disfruto, senón dos seus primeiros debuxos, que recenden fortemente á comunidade xudea asquenazí da Rusia Tsarista, lembro outro artista que foi o meu modelo durante moitos anos e brevemente mestre de Lazar na Bielorrusia dos primeiros anos 20: Marc Chagall. E non deixa de resultar paradoxal ver a evolución tan distinta dos dous xenios de entorno tan semellante (ámbolos dous xudeus de Vitebsk e artistas). Chagall, digo, era o meu modelo pola súa capacidade de xuntar unha obra ao tempo localísima (ese mundo lírico de xudeus violinistas e imaxería bíblica, espello da shetl que noutro medio pintou con palabras Isaac Bashevis Singer) e universal (o espresivo colorismo á fauve e os distintos ismos parisiéns polos que pasou o autor e que reflexan na súa obra). Chagall, como Kandinsky, escolleu o exilio e pechou na súa liña particular. Lissitsky seguiu comprometido coa revolución que lle ía cortando as ás á Vangarda pouquiño a pouco.

O de abaixo é dun libro de poemas de Mayakovsky que ilustrou o noso autor. Só unha imaxe que vos preste e vos abra o apetito diante da feliz maridaxe entre as artes, que había seguir na revista LEF.

Retorno

Vaia, isto sí que é un descanso. Téñovos de todo punto abandonados...

Quizaves sexa lóxico. Tedes que engadirlle á habitual preguiza do mantedor as satisfaccións domésticas e os xogos adictivos nos que, ludópata confeso, se mergulla cando ten a rede a man e grandes doses de tempo libre. Ata a lectura padece neses ataques...

De tódolos xeitos, imos ir reanudando a emisión. E para comezar, antes de dar paso a unha presada máis de crónicas livonias (xa o dícía o amigo maré aberta: 'se non viaxo, non teño cousas que contar') ou a algún fragmento das lecturas recentes, paso a unha louvanza dun pequeno, entretido libriño que caeu nas miñas mans e que, polo que me contan, tivo vida previa nesta Rede de Redes: 'O Home Inédito', de Carlos G. Meixide.

O resumo sería inapropiado, mais para os despistados, a lapela informa do seguinte: "Un galego da Coruña, resultón, deportivista e sentimental, dúas coreanas que falan portugués e un profesor universitario brasileiro no Nova York post 11-S protagonizan unha historia de amor, humor e sexo.

Alén diso, e a xeito de flash-back, un galego da Coruña con ínfulas literarias que se emperra en publicar os seus poemas en Positivas e en namorar dunha rapaza que bebe os ventos polo Anxo Quintela de finais dos 90".

O libro ten, en efecto, amor, humor e sexo a raudais. A única pega que lle poñería para coroalo como 'libro do verán' de divertidísimo consumo é que o humor e a parodia poden ser ás veces moi endogámicas, e alleas ao lector (o caso que me ven á mente é o evidente espello-deformante dun dos profesores de Xornalismo), mais non pasa demasiadas veces. E ao contrario, iniciado no esperpéntico mundo da edición e escrita nacional, outras resultan dobremente gaxas. Moito máis do que Yoli (cuxos últimos versos na Radio Galega pregoan a cantilena xudaica de manía persecutoria ('todos contra min!'), cando precisamente acada máximas cotas de canonización, publicación e seguidismo; basta mirar os xurados e gañadoras de tódolos certames literarios, grandes e pequenos, e inzados de pequenas Yolandiñas), é Anxo Quintela, o poeta sobrio, maduriño atraínte, o que suscitaba as iras e envexas (tamén Rivas) dos literatos cando as rapaciñas que cortexaban se voltaban mel e manteiga fundida pensando neles. Aliás, e alén da ficción narrativa, o romanticismo Quintelián resulta moi críbel para aqueles que o vimos namoradiño coma un adolescente agardando á moza no hall de Filoloxía... Só lle faltaba a Harley e a súa propia voz en off recitando versos de propia colleita pare encetá-lo cadro do asasino estrábico...

O dito: mirade o libro se queredes botar un serán agradábel. E xa me informaredes da bitácora deste home, que creo non ter visitado...

London Bridge is falling down...

Prometía unha presada de verbas sobre a estadía londinense, e malia sentirme preguiceiro (despois de todo, estoume tomando unhas vacacións das miñas estresantes ídem), velaiquí tedes o máis suliñábel dese día longo entre aeroportos que foi para mín o sábado-domingo...

A primeira hora da mañá liscaba de Tartu. A caseira ergueuse, contra a miña vontade, tamén ás 5 da mañá para facerme un café co que espabilarme cidade abaixo cara a estación de buses e coa mochila a costas (demasiado pobre para pagar un taxi para media hora de camiñata, claro). Merco uns caramelos doces para ir zugando no camiño e na longa viaxe (catro horas e media) ata a capital veciña; consigo rematar o repaso do Paradise Lost. Cando o sono non me abafa, son quen de atacar pequenos parágrafos da noveliña 'Estado Fronteirizo', de Tõnu Õnnepalu, anque o cansazo pesa máis, e remato por limitarme a contemplar a paisaxe báltica que corre a velocidade moderada pola xanela.

Chegado a Londres, estoupa o desastre: as coroas que levo enriba dan tan só un total de 2 libras (máis outras 4 que tiña acumuladas case por casualidade). Tento sacar diñeiro coa tarxeta, e despois de peregrinar por varios caixeiros, vexo que non soltan prenda. Faltan 16 horas para o voo de regreso a Santiago, e empezo a supoñer que, en vez de co amigo que tiña na capital inglesa, as vou a ter que pasar no aeroporto de Stansted, lendo libros e manténdome medio esperto, para que non me rouben a camisa, a roupa interior e os volumes que merquei en Estonia. Non hai bancos para deitarse estilo homeless, pero as sillas prometen ser cómodas se a policía non me ven a botar, por sospeitoso terrorista ou mendigo. Por se acaso, gasto as últimas libras en chamar ao banco e descubro que pasei o tope mensual da tarxeta (tivera que sacar 500 euros en Estonia... Non era broma cando dicía aquilo de 'Estou arruinado!'...). Outra tanda de chamadas e o tempo xusto para facer as maniobras que me permiten dispoñer dalgo máis de liquidez e, polo tanto, da posibilidade de facer algo por Londres con David, un dos comparatas responsables da debacle oriental. Vou afiando os coitelos...

Seguen varias viaxes en autobús e en tren. Atopo a David máis delgado (despois confesaríame que fai unha vida realmente anacorética na Gran Cidade) e co inglés moi mellorado. Síntome raro falando e pensando en galego por primeira vez nun mes. Deixo a equipaxe no seu piso, nun Londres multicultural de arquitectura burguesa-victoriana, perruquerías afro-inglesas e taxis ilegais pakistanís. O discurso sobre os seus veciños faime ver ao amigo Souto como un posíbel votante do BNP de non ser porque o mesmo David é galego, e moito máis 'delincuente' do que os marxinados locais, opinión corroborada cando me explica as súas tácticas para non pagar nos cafés e museos e para pimplar libros das librerías. Os seus argumentos autoxustificatorios son cómicos, pero non me convencen demasiado ("Zapatero non me dá becas! Recortou os cartos! Tiven que vivir con un euro diario de presuposto!").

A vinganza é un prato que se come frío. Neste caso, quente. Moi quente. Tralo Tate Modern e un longo paseo pola City, persuado a David para que vaiamos comer un curry e logo a unha función shakesperiana no reconstruído Globe. O curry está boísimo, e arríncame bágoas non tanto pola nostalxia proustiana, senón polo picante e as especias. A factura é de carallo (20 libras por cabeza), o que se xunta aos 15 por barba do teatro. Souto fica abaneando, lamentando (e aínda agora, cando o topo polo messenger...) que con esas 35 libras comía kebabs tódolos días, e que agora ten que subsistir a base de aire e plátanos roubados...

A obra foi 'O Mercader de Venecia', unha peza complexa e controvertida da que prometo aburrirvos un día destes coas miñas reflexións sobre os seus problemas... O edificio era kitch, e prometía recreacións case de época para os turistas, que se viron satisfeitas a medias.

Xa só quedaba non durmir, pasear un pouco máis e facer o complexo encaixe de Camariñas do transporte nocturno: primeiro un bus, logo outro bus, logo baixar porque pasara a parada e tiña que coller o bus en destino oposto. Montar nun bus meirande cara o aeroporto e liscar definitivamente para Compostela e a Serra de Outes, a durmir e a comer churrasco...

Miña casiña, meu lar...

Xa estou de volta! Bendito teclado! Detrás fican unhas cantas horas de viaxe dun a outro estremo de Europa, e unha breve e refrescante ducha. Por diante está o churrasco, altas doses de cafeína e irme poñendo ao día do acontecido por eiquí e na blogosfera.

Se a cafeína fai milagres, contade con ter hoxe á tarde unha crónica da breve estadía de onte/hoxe á mañá en Londres.

Periplo en Tallinn

A fín de semana, como vos anunciei, estiven pola capital do país. A miña primeira intención era a de subir á cidade o venres pola tarde, mais causas alleas a mín retivéronme en Tartu ata o día seguinte, pola mañá. Na viaxe de bus (dúas horas e media polas chairas estonias) seguín coa lectura de Milton e da paisaxe.

Despois de chamar a Ruth, quedamos ás doce e media na Praza da Liberdade, xusto ás aforas da Cidade Antiga. Dende o lugar podíanse aprezar algunhas das torres da muralla medieval (Tallinn conserva arredor de 40, moitas delas reutilizadas como mini-museos, alén de lenzos considerábeis da muralla). O paseo, tralo feliz reencontro dende o congreso de Kiel, levounos pola Cidade Vella (Vana Tallinn, que tamén é o nome dun licor para turistas doce e de alta graduación), coas súas torres e prazas, rúas encaracoladas e cobreguexantes e formas vagamente xermánicas na arquitectura. Moito turismo e lugares kitch. Refuxiámonos nunha pequena terreza e coa compaña dun par de cervexas frías, parolamos dos vellos e novos tempos. Daí saquei varias curiosidades:

1- Un profesor de instituto gaña eiquí máis cartos ca un universitario.

2- os Estonios independízanse con 18 anos. Trala Universidade, non soen retornar case nunca á casa.

3-Vendendo tickets de ferry fai uns anos, Ruth gañaba máis cartos que a súa nai, que é medico...

4- Non é estraño topar a xente que vive en pisos dunha habitación e forte recendo soviético (aquelas vivendas estandarizadas construídas na época de Khrushev...).

Despois a tarde foi seguir vendo máis igrexas, gremios e rúas. Escaleiras medievais e empinadas da Igrexa de San Olaf, no seu tempo a torre máis alta do Báltico, con vistas espectaculares ao chegar arriba. A colina onde se asenta o goberno e o parlamento de pazos neoclásicos e a catedral claramente rusa de Alexandr Nevsky, que fai tempo creou polémica ao encabezar a portada dunha gramática estonia en inglés (é que os anglosaxóns meten todo no mesmo saco, e moitos pensan que o estonio foi inventado despois de 1991, coa segunda independencia). O máis encantador curruncho da cidade vella agocha despois un café sobre adoquíns irregulares no que disfrutar un té verde e un anaquiño de tarta de froitos vermellos, mentres un trío musical de violín, cello e mini-piano ataca pezas clásicas que recrean unha atmósfera de cabaret ou comezo da Lista de Schindler. O Mantedor raña nas 11 picaduras de mosquito conseguidas o día anterior... Segue un local de jazz totalmente deserto (segundo Ruth, parece que este tipo de sitios non callou entre os nativos) e probar o beberaxe local. Viaxar en troll (así lle chaman a unha especie de tranvías sen cables por arriba) ata o piso que Ruth xenerosamente me emprestaba, cun sofá-cama na sala de estar/dormitorio. Antes de durmir falamos algo máis de literatura estonia e universal (sobretodo dos libros que tiña no piso, cun canon moi parecido ao meu), alén de baleirarmos a medias unha botella de viño sudafricano.

[por certo que a embaixada española é un edificio feísimo, xa que ao contrario que outros países, non quixeron gastar cartos en Estonia. E non a abriron ata que o país entrou na Unión Europea...]

O Domingo tocou visitar museos. Primeiro algunhas das torres e anacos da muralla. Logo, o claustro dos Dominicos, en ruinas, que é o edificio máis vello da cidade (século XIII). A monxa dounos un circuliño de metal que acuñamos logo artesanalmente e a golpe de martelo, creando ao tempo un bonito e permanente recordo da visita. Unhas cantas escaleiras empinadas e unha Danza da Morte particularmente fascinante, xa que a outra que compuxera o artista alemán ardeu en Lübeck no 1945 (xa vos falei desa visita, cos vidros restaurados recuperando en parte a imaxe da anterga Totentanz). Pasear por barrios de casas de madeira, case únicos en Europa, parques e castelos barrocos restaurados, vistos tan só por fora xa que as presas e a falta de tempo levan ao Museo local de Arte Conteporánea. Dúas exposicións captan a miña atención: unha dun artista estonio de entreguerras, moi surrealista e con aroma parisien, e outra cos cadros socialistas que tanto afagan o meu pervertido padal...

Xa ficaba tan só mercar un libro de poemas experimentais da contracultura antisoviética dos 60, visitar as portas da cidade e ver de lonxe o único edificio de arquitectura estalinista antes de emprender o retorno a Tartu, contente e totalmente arruinado polos altos prezos da cidade.

A frase de hoxe ven da lituana, que con timidos ollos de gacela me espeta: "I like you"...

Minima

Pensaba inserir unha táboa coa rutina cotián do Mantedor por estos lares, mais síntome preguiceiro, e xa escoitáchedes queixas dabondas...

Onte leváronnos de visita ao Museo dos Xoguetes da vila. A casa mesma parecía de xoguete, e dentro topabas unha variedade envexábel, anque cun regusto soviético nos productos locais. O mellor foron as marionetas orientais, xa que -non sei se o sabedes- un dos soños frustrados de FraVernero (alén de manexarse ben en latín, a Revolución Socialista e ser amado) é o de aprender a manexar as pezas xavanesas no Teatro de Sombras, o Wayang Kulit, e montar con elas un pequeno teatro por terras galegas.

Hoxe estamos conspirando sobre se ir ou non mercar xelados na Kaubamaja, que ben a ser un centro comercial digno dalgunhas páxinas de Saramago... Aínda non fun ver a pelicula dos Simpsons. Unha das poucas cousas boas de estar eiquí é a posibilidade de vela en versión orixinal...

O venres, despois das aulas, lisco para Tallinn. Ruth agarda na parada de buses, e cun pouco de sorte, vai facerme de guía local, alén de proporcionarme aloxamento a un prezo que non podo rexeitar: nada de nada no seu piso. Non todo ían ser desastres, non? Do que vexa, xa vos contarei...

Polo momento, nada que engadir. Confío en visitar as celas da KGB con Jaak e en voltar a quedar unha tarde con Jüri. A segunda fornada non ten xente de moito interese. Hai un trío de escoceses, bulgaros, unha parella de Letonia bastante peculiar, unha inglesa linda que traballa para a European Comission e fala perfecto estonio (xa sei o anterior sona oximorónico, pero é verdade...), unha parella de franceses e outros a engadir. O verdadeiramente interesante é unha lituana ratuna e lista coma un allo que me resulta notoriamente atractiva. Neste caso, a vena narcisista triunfa sobor da superficial: o espello en que me vexo reflectido, ou no que creo verme reflectido, é pasto da fantasía...

Seguiremos outro día...

Pale Fire

Aquí seguimos, loitando arreo coa língua local. Algunhas das incomodidades reducíronse, e o inferno e as lapas enfriaron un chisco: pale fire. As bochas dos pés encolleron tras semana e media de tortura; a fín de semana foi periodo de relax: estiven o sábado en Pärnu, a capital do verán en Estonia, con Jüri facéndome de guía. O lugar é un pouco mestura de Bournemouth, Sanxenxo e Benidorm, cunha poboación maioritaria de fineses con cartos e coches caros. De interese foron a praia (unha praia das de verdade, longa e con area branca e fina...), a casa-museo de Lydia Koidula e o museu de Arte Conteporánea, do que me trouxen unha estampa de kitch socialista dos 70 que quizais colgue cando volte...

O tempo segue variando (chove e quenta o sol), mais a lavadora xa furrula, e pasei o mencer planchando a roupa íntima e tarareando, para o meu horror cando me decatei, a canción de Bisbal que a caseira escoitaba na radio. Ao momento cambiei o rexistro por The Clash, mais o son punkarra-socialista parecía fóra de lugar neste país anticomunista...

Despois, pola rúa tocou a Internacional e o Himno Soviético, con grave risco para a integridade física do Mantedor se os nativos o escoitan. Non me trabuquedes: un é plenamente solidario da independencia dos pequenos pobos, e sente escasas simpatías polo Socialismo Real e o chovinismo pan-ruso, mais a melodía é a melodia...

O domingo boteino en Tartu, lendo a Milton e tentando repasar algo o aprendido. Ou mais ben, desensinándome a desaprender. Quedei con Jaak para xantar e axudalo a mover os mobles no seu piso (un curruncho encantador e cheo de libros no que vive coa súa moza). Tamén para falar e para que me asinara o seu libro, escrito nesta xerga nortesca. O meeting-point foi o café bar Wilde, un dos poucos lugares que adoro desta cidade e que me relaxa un chisco da tensión permanente na que vivo, e que merece unha entrada per se...

Hoxe tocou comezar o curso intermedio. A americana e a sueca liscaron ao cine, polo que me tocou a mín apandar coa nova fornada; case todos homes, e falan estonio moito mellor ca mín, co que disfruto da novedosa sensación de ser o burricán da clase, algo que non creo que dea superado con maratonianas sesións de estudo hoxe pola tarde...

Dez días deberían pasar rapido. Desconto a fín de semana, na que se aínda me queda algún diñeiro, pasarei por Tallinn.

A frase do día é de Jaak: "Manuel, necesito que me axudes, tesme que facer un gran favor físico" (imaxinar ao Mantedor erguendo a cella dereita ata alturas insospeitadas...)

Historia Calamitatum

Hoxe chegamos ao punto medio no verán do meu descontento. O primeiro curso rematou, e a case totalidade da xente (quitando a sueca, a americana, a búlgara e eu mesmo) lisca para as súas casas. Tivemos unha empalagosa cerimonia co terríbel beberaxe local que se atreven a chamar "viño" (imaxinade un mal Porto mesturado con toneladas de zucre...). Tamén nos agasallaron cunhas medallas olímpicas de chocolate. Como ao mantedor se lle dá mal a hipocresía (non é un dos meus múltiples defectos), a súa pasou da forma circular á romboidal e dentada. Na cerimonia xa non estaban o polaco e o sueco (co cal sempre era posíbel botar unhas risas), polo que se me fixo especialmente interminábel... A despedida informal tivo lugar onte, cando boa parte dos membros máis novos fomos en autobús a unha lagoa nas aforas de Tartu. O tépedo clima e a máis tépeda auga (malia estarmos no estremo norde, moito máis quente que a galega...), coa paisaxe, relaxaron un tanto da tensión alienante e cara, misturado con soidade aguda, na que convertín as miñas vacacións. O polaco contaba chistes e cantaba cancións polacas, ucraínas e cosacas. O sueco facíame rir cos seus "Ay carramba" e "No me gusta!", xunto cos puteos habituais polo traballo que me dá o idioma. Anton (así se chama o sueco, se non volo dixen antes) ten viaxado por España, Sudáfrica, Australia e unha manchea de lugares máis. Demasiado guapo e simpático para ser médico... Xa que estamos nesas, a praia tamén contiña á sueca en bikini, a cal é unha visión incapaz de expresarse en palabras (rápido! Que alguén exorcize o espectro do landismo!). Despois da lagoa íamos ter unha sesión de despedida etílico-nocturna, á que por suposto só remataron por apuntarse os angry young men: eu, o polaco (Andrzej) e un checo apaixonado das línguas fino-ugrias. O vodka correu coma se fose auga (de lonxe, semellaba, xa que estes tolos eslavos gulapean o veleno "a palo seco", con grolos de auga ou comida graxenta entre copa e copa). O alcool, como de costume, aguza ata estremos insoportabeis a miña misantropía en xeral ja minu vihkamine tudruku* eriti. O derradeiro freo frente ao cinismo amarge acubilla nos alcooles de alta graduación, no Paradise Lost de Milton e na cantidade de horas que lle vou adicar hoxe á tarde e a maioría do fín de semana a aumentar o vocabulario e a aclarar as construccións. Unha nova fornada (anque menor, despois de ter probado o ano pasado a dose letal de Eesti keel...) vai unirse aos catro que quedamos, anque non creo que cheguemos aos dez ou doce. Un xa agarda o peor dos que están por vir... Prometera algunha cousa boa, anque sexan escasas (e o divertido sempre son as calamidades alleas, e non o happily ever after). O bo redúcese a unha noite con Jaak, un dos rapaces máis intelixentes, sabios e etílicos que coñezo) e a unha tarde-xantar con Jüri Talvet, ao que probábelmente volte a visitar mañá en Pärnu. A frase do día (malia estar xa un chisco resesa...) é cousa súa: "Por fín consiguió su ansiado coito". O contexto é o equivalente local e non-estalinista de "No ventre do Silencio", unha novela do escritor Jaan Kaplinski na que narra as súas apenas veladas experiencias universitarias con profesores, rapasitas e axentes da KGB... Por certo, que non todo o mundo é de estrema dereita, o que me tranquiliza un chisco, anque me resulte lóxico que despois da experiencia soviética, falar aquí de Comunismo e Socialismo rima con sintagmas do tipo "mal absoluto" e "Gran Satán". No medio da mutua embriaguez, Jaak recoñécese, coma min, un "marxista confuso". E Jüri estivo entre os asinantes en contra da retirada do Soldado de Bronce que provocou tanta polémica en Tallinn...

A facultade e a aula de informática están desertas, co que reflexan perfectamente o meu estado anímico. Déixovos xa cunha estampa da Ponte do Anxo, Inglisild, en Tartu, onde hai que formular un desexo ao cruzar (o nome orixinal facía referencia aos xardíns Ingleses no outeiro onde está a ponte, mais anxo e inglés tópanse perto na lingua estonia). A muller brasileira que facía o curso tamén nos dou unhas pulseiras "do bom senhor de Bahía" que hai que levar ata que caian, e que conceden desexos. O meu foi o mesmo nos dous casos, e malia o meu xeral escepticismo, os estadios depresivos fomentan a credulidade no sobrenatural e os seus remedios (marchando unha copia do Ciprianillo!).

*O Xenitivo plural debe ser inpensábelmente dificil de formular, e non apareceu no curso de iniciación, polo que isto ten que ir no singular... Eu penso que debe ser *tudrukusid, pero sabe Deus...