segunda-feira, novembro 30, 2009

Tristia (2)

Fai unhas semanas, un aire cruel, parente encrequenado de furacáns e tifóns, ceivou un cáliz de iras e de arrebatos sobor das galaicas terras. Á mañá seguinte descubrín con infinda tristura que os ventos tronzaran dúas das tres pólas dunha feixoa que tiñamos na horta, unha árbore nobre e espléndida onde as haxa, que daba perennes follas dun verde intenso nos meses de inverno; belidas flores rosadas na primavera, coma dedas da aurora; sombra fresca no verán, e froitos doces e numerosos no outono.

Ignoro se a árbore se recuperará desta derrota. Fica a carraxe de querer castigar ao céfiro traidor e de mallar nel, tal coma el-rei dos Persas, nun día lonxano, dera ordes de azoutar ao Helesponto. É que o dano da árbore afectou o meu ánimo coma se fose o dunha persoa querida, ergueu un áspero memento arredor da fraxilidade da vida e do paso do tempo, cómplices ambos que prestaron dentes ao vento canalla que roeu de xeito sádico no compañeiro vexetal; compañeiro do que agardo que siga a agasallar a outros con beleza e feixoas cando o que escrebe estas liñas non sexa máis que unha presada de cinzas e de húmido humus, pra que o meu espírito errante e insatisfeito poida pousar uns intres ao seu redor e pensar aquilo de Serán ceniza, más tendrá sentido...

quinta-feira, novembro 26, 2009

domingo, novembro 22, 2009

Diario Poético

Pensaba falarvos de Cronoloxías e/ou do profesor Bermejo, mais o breve comentario das lecturas cotiás sempre me gorenta nunha maior medida, xa que é o que me anda a roldar pola cabeza...

Entre outros libros, estou agora co Diario poético da dama Daibu. É unha obra do Xapón medieval, parte do xénero dos 'diarios poéticos' (shu, ou nikki) cos que se entretiña a aristocracia cortesá ao servizo dos Emperadores. Mestura de experiencias vitais e de versos compostos para a ocasión, as máis das veces con comentarios introductorios e contextuais, non deixo de cavilar no doado que sería adaptar este formato para a blogosfera...

O da Dama Daibu seguramente non é o mellor nen o máis famoso dos existentes. De feito, cheguei a el case por accidente, mentres buscaba información na Rede sobre as dúas árbores (o laranxo -tachibana- e a cerdeira -sakura-) que escoltaban o acceso ao Pazo Imperial. Na pescuda apareceron uns versos seus, e gustáronme dabondo para decidir ler máis. A única traducción a unha língua occidental do libro ao que pertencían os seus poemas é unha descatalogadísima The Poetic Memoirs of Lady Daibu, verquida ao inglés por Phillip Tudor Harries para Stanford University Press (1980) que me chegou fai uns días por correo, cortesía de tenda de segunda man...

Chámame a atención, acostumado ao noso fetiche occidental da autoría clara, que do mesmo xeito que sucede con outras das xeniais poetas da súa época e lugar, descoñezamos o seu nome real, pois o título que se emprega para alcumala, Kenreimon'in Ukyo no Daibu, ven a significar algo así como "Doncela ao servizo da emperatriz retirada Kenreimon'in, patrocinada na corte polo Encargado da parte dereita da capital".

Os poemas (waka) presentan a forma tradicional da poesía cortesá xaponesa, que non é (contra o que moitos poidan pensar) o haiku, senón a tanka (短歌), tamén bastante breve, composta por cinco versos que presentan 5-7-5-7-7 sílabas cada un. Eis unha mostra:

Unha visión parella
á beleza das flores en primavera
ou á lúa de outono:
nesta aillada aldea da montaña
a neve ilumina ao amencer.

Haru no hana
Aki no tsuki ni mo
Otoranu wa
Miyama no sato no
Yuki no akebono

quinta-feira, novembro 12, 2009

Mictlán - O Inferno Azteca

O Mictlán era a mansión do deus Mictlantecuhtli, Señor dos Mortos, e da súa compañeira feminina Mictlancihuatl (Mictecacihuatl). Mictlantecuhtli sóese representar coma unha caveira sinxela, ou cun coitelo de obsidiana chantado a través do nariz.

Para chegar ao Mictlán, os mortos tiñan que levar a cabo unha longa viaxe inzada de obstáculos naturais que superar en nove fases diferenciadas. No primeiro momento os mortos tiñan que atravesar un río chamado Apanohuaya. No intre en que chegaban ás augas precisaban da asistencia do cadelo Techichi que fora enterrado con eles, para poder nadar a través do río. Despois de saír do cauce completamente nú, a seguinte barreira consistía en pasar a través do Tepetl Monamietia, unha parella de feroces montañas que batían constantemente a unha contra a outra. A partires de aquí, os mortos escalaban a montaña que se chamaba Itztepetl, cuxa superficie era un manto de pezas de obsidiana afiadas coma gumes de navalla. A seguinte proba levaba aos mortos a cruzar os oito abismos (Cehuecayan), nos que a xélida temperatura daba lugar a unha neve eterna, e os oito vales (Itzehecayan) onde ventos brutais cortaban neles coma se fosen coitelos. Ao superar isto pasaban por un camiño descendente no que se vían expostos a unha nube innumerábel de frechas (Temiminaloyan), só para descubrir que un xaguar engulira os seus corazóns. O seguinte obstáculo consistía no cruce dun misterioso lugar chamado 'onde as bandeiras ondean', e onde os mortos topan unha especie de lagarto ou crocodilo chamado Xochitonatl. O lagarto era o símbolo para a terra, e tamén para o derradeiro día do ano, o que indicaba que os difuntos estaban a chegar ao final da súa odisea e retornando á terra.

A estas alturas da viaxe, os mortos víanse na obriga de cruzar os Chiconahuapan (os nove ríos) de novo coa axuda do cadelo Techichi, para finalmente chegar a Chiconamictlan (o noveno inferno) onde eran recibidos por Mictlantecuhtli. Pensábase que esta longa e difícil viaxe requería duns catro anos para completarse. É neste intre cando os mortos perdían o vencello coa súa corporaleidade física e terrestre, pasando a desintegrarse e a desaparecer para sempre na escuridade e na nada. Aparentemente, non había posibilidade de vida eterna ou doutra existencia para aqueles destinados ao Mictlán. A inmortalidade estaba reservada para aqueles escollidos para habitar nos outros tres mundos da ultratumba.

terça-feira, novembro 03, 2009

Comunista(s) do Mes: Os Fusileiros Letóns

Xa sei que vou con certo retraso en dúas das seccións fixas prometidas. Esta xa a tedes eiquí. A de filosofía terá que agardar a ben entrado este mes, xa que o estudo, a traducción e outras lecturas deixáronme parado ás portas da República de Platón...

Os fusileiros letóns (Latviešu strēlnieki) foron un dos corpos militares, inicialmente composto de voluntarios, que o goberno tsarista reclutou na Letonia, daquela unha provincia rusa, co gallo da Primeira Guerra Mundial. Cando en 1917 estoura a Revolución de Outubro, moitos deles pasan a apoiar ao novo goberno; receben o alcume de 'fusileiros letóns vermellos' (Latviešu sarkanie strēlnieki), e nos primeiros momentos constitúen, xunto cos mariñeiros de Kronstadt, os gardacostas e garda pretoriana dos bolcheviques, e un dos poucos corpos disciplinados e efectivos dos que dispñen nos comezos da revolución. Destácanse ao longo da Guerra Civil, suprimindo revoltas en Moscova e Yaroslav e loitando contra os líderes contrarrevolucionarios Denikin, Yudenich e Wragnel. En 1919 receben a máxima condecoración da época, a Honorábel Bandeira Vermella da VTsIK, e un dos seus oficiais -Jukum Vacietis- convértese no primeiro comandante en xefe do Exército Vermello.

Tiveron menos sorte no seu país natal, que aproveitou o dereito de autodeterminación outorgado polos bolcheviques para fundar unha república independente nas costas do Báltico. Coa firma do tratado de paz, en 1920, entre Letonia e a Rusia bolchevique, moitos dos fusileiros retornan á súa patria.

Os que ficaron en Rusia pasaron a ocupar altos cargos no Exército Vermello, na Cheka e no Partido Comunista. Nembargantes, coa chegada dos anos 30, a maioría foron fusilados e deportados ao Gulag, compartindo o destino dos 'vellos bolcheviques' e dos intelectuais.

Moito máis adiante, trala reocupación de Letonia pola URSS e a morte de Stalin, os fusileiros serían rehabilitados, e construíuselles un museo e un fermoso monumento en Riga. A caída do réxime comunista volveu a colocalos na picota, xa que moitos letóns desprézanos como colaboradores da odiada gran potencia veciña. O seu museo foi reconvertido no '
Latvijas Okupacijas Muzejs' ('Museo da ocupación de Letonia', que mete no mesmo saco aos Nazis e aos Soviéticos) e moitas voces reclaman a voadura da rosada pedra esculpida que os representa...