sexta-feira, março 26, 2010

Callinicas notas (2)

CAPÍTULO 1: A XERGA DA POSMODERNIDADE

No primeiro capítulo, C. vaise dedicar a por en cuestión a utilidade conceptual do ‘Posmodernismo’ (de agora en diante, PoMo). A súa liña principal segue os perceptíbeis problemas de facer casar unha visión filosófica do termo (crítica da Ilustración, do progreso, relativismo) coa artística-literaria (onde ‘Modernismo’ significa cousas moi diferentes e engloba unha cronoloxía tamén distinta).
-Revolución vs. PoMo. A aceptación do PoMo implica a renuncia á primeira, dada a incredulidade nas metanarrativas Lyotardiá (incluída a emancipatoria)
-Lyotard rexeita o programa e os modelos da Ilustración, tanto os sinxelos coma os complexos (Hegel, Marx)
-Conecta coa tradición irracionalista (crítica romántica da Ilustración, Nietzsche, os Modernistas...). Non é unha gran novidade (coetánea coa propia Ilustración).
-PoMo, conciencia apocalíptica por oposición á fe na razón e na ciencia (L. Hutcheon)
-Reducir a ‘modernidade’ a iso implica ignorar o ‘Modernismo Literario’ ou pretender que este é ‘Posmoderno’.

-Modernismo Literario: fenómeno complexo e variado (Surrealistas, Modernism, Dadá, Constructivismo...). Algúns negan que se poida reducir a unha etiqueta conxunta.
-Lunn (e C.) aceptan como características: autoreflexión (v.g., Proust), simultaneidade e montaxe (Eisenstein, Picasso), paradoxo e desaparición do suxeito.
-Jenks: ‘PoMo en arte defínese pola dobre codificación e polo retorno á tradición’. PERO véxase T.S. Eliot (montaxe de voces, sincronía da tradición literaria).
-L. Hutcheon: ‘o PoMo en arte é + amplo no uso desas voces (metaficción) e antielitista’ (a prol da cultura de masas). PERO véxase Stravinsky, Eliot (influído polo Music Hall) e aínda aceptando o hermetismo dalgúns, non podemos reducir o Modernismo a discursos de mandaríns autocompracentes: Futuristas rusos, Surrealismo, Dadá (revolucionar a vida, non esteticismo).

-Unha liña distinta sería a dos que ven o arte PoMo como unha continuación (non ruptura) do Modernismo (ou alomenos, de tendencias e aspectos). Liña que segue (paradóxicamente?) Lyotard. Os dous momentos compartirían a súa persoal ‘reapropiación creativa’ do Sublime Kantián (recoñecemento e incluso pracer ante unha incapacidade recoñecida para acadar totalidades). A diferenza: o Mod. é nostálxico (consólase na forma e na nostalxia dun pasado no que a totalidade era posíbel) e o PoMo non (convertése nunha especie de ‘áscese’ para subliñar o irrepresentábel e o seu fracaso inevitábel en representar).
-Percíbese o gusto de Lyotard por meter no seu campo a Vangarda e as súas pulsións, visión totalmente oposta á doutros teóricos PoMos (Jenks, Jameson). ‘Joyce é PoMo’ para el (PERO Joyce emprega o mito e modelos cíclicos para crear unidades).
-Jameson: Joyce é Modernista. O definitorio deste sería unha certa centralidade da introspección e a experiencia subxetiva e persoal. Mais varios dos Mod. ingleses rexeitarían esa descripción; anque a aceptásemos, outras vangardas europeas problematízana (a interiorización remata por saír e conectar co contorno social: Freud, Klimt, Kokoschka).
-Scott Lash: PoMo como arte de superficie, ‘icónico’. PoMo inmanente dentro do Mod. mediante o Surrealismo. PERO ignórase a politización intensa e determinante do Surrealismo (e Dadá). Lash tenta asociar a ruptura benjaminiá da aura coas prácticas PoMo, pero encaixa moito máis coerentemente coa Modernismo máis clásico e coa práctica de Brecht e o seu teatro (moi difícilmente asociado a nada PoMo).

Conclusión: o discurso PoMo é incapaz de ofrecer unha explicación coerente que conecte a ‘Modernidade filosófica’ coa artística. Limítase a xerar clichés reduccionistas e unha lectura apocalíptica da cultura occidental (Nietzsche, Heidegger) repetindo desde os inicios os seus erros de base (razón, suxeito, progreso, ciencia, etc...). Visións alternativas (H. Blumenberg, sobre o orixinal e innovador da secularización e a aparición da modernidade). Despois de este exercicio de ‘crítica negativa’, C. promete no seguinte capítulo ofrecer a súa visión (presumimos que máis coerente) das relacións entre Modernidade literaria e filosófica.

Pastel de Laranxa

Este, pola contra, non me convenceu demasiado. A mestura da mel co zume de laranxa crea a impresión dos remedios contra a gripe. Qué se lle vai facer...

quinta-feira, março 25, 2010

Callinicas Notas

En xeral, teño unha memoria relativamente boa. De tódolos xeitos, a miña preguiza para tomar notas fai que o que no seu día era unha serie de imaxes e argumentos bastante claros vaia esvaecendo co tempo nunha sorte de néboa difusa de xeralidades. Lembro que o libro de Alex Callinicos 'Contra o Postmodernismo' me resultara bastante convincente nos seus argumentos, anque agora mesmo non me veñan á mente cales eran estes. É por iso que decidín facer unha rápida relectura do volume ir ir pendurando algunhas notas para futuras e rápidas revisións...

INTRODUCCIÓN

Xa dende as primeiras páxinas, Callinicos bota toda a carne no asador e deixa sentados os principios axiomáticos da súa crítica, que despois desnovelará en detalle. Os seus puntos principais son:

-O 'Posmodernismo' como etiqueta conceptual, teórica e explicativa é popurrí mal mesturado de tres tendencias diferentes en diferentes eidos, a saber: a) un novo movemento na arquitectura, preconizado por xentes como Robert Venturi ou Charles Jenks, que rexeitaba o modelo dominante desde a posguerra do 'Estilo Internacional' (Bauhaus, Le Corbusier, Mies van der Rohe), coas súas edificacións anti-ornamentais, xeométricas, racionalistas e utópicas. Eiquí a etiqueta 'Posmodernismo' propón unha arquitectura alternativa máis lúdica, que homenaxea e rescata elementos de estilos históricos anteriores e locais, e que tamén é receptivo aos gustos da cultura de masas ('Learning from Las Vegas'); b) unha serie de evolucións na filosofía continental que se deu en alcumar 'Postestructuralismo', protagonizadas por pensadores franceses coma Foucault, Derrida, Deleuze ou Lacan, e que teñen en común o rexeitamento da Ilustración e dos criterios de verdade, e as visións e teorías totalizadoras e homoxéneas da sociedade, dos suxeitos e dos discursos; e c) os discursos de certos sociólogos sobre unha presunta sociedade 'Postindustrial', caracterizada por cambios no modelo de consumo, descentramento, novas tecnoloxías, que terían acontecido dende os anos da posguerra e ata hoxe.

-Nos anos 80, este conxunto tería sido soldado e posto en conxunto como unha teoría unificada por varios pensadores (sobretodo Lyotard no seu libro La condition postmoderne), epígonos do postestructuralismo, que proclamaban a chegada dunha condición posmoderna caracterizada polo escepticismo perante as metanarracións (incluídas as emancipatorias), e que se sustentaba nos tres elementos denantes citados: unha base material (mudanzas económicas e sociedade 'postindustrial), teórica (postestructuralista) e cultural (cultura 'postmoderna'). Non deixa de resultar paradóxica que a chamada ao fín das Grandes Narracións se faga a base de crear outra: a dunha especie de fin da historia apocalíptico no que chegamos ao recoñecemento dunha sociedade pluralista e heterodiscursiva coma o mellor dos mundos posíbeis.

-Callinicos sospeita que o éxito destes discursos, malia a súa febleza intelectual, débese básicamente ao desencanto co fracaso dos cambios revolucionarios despois do 68 por parte da intelligentsia francesa, unido á súa integración a uns niveis de consumo elevados. Estaríamos a falar dunha especie de trahison des clercs, pola que os intelectuais abdican dunha posición crítica coa sociedade realmente existente e coas posibilidades de transformala, alén dos xogos privados estéticos, as resistencias 'textuais' e o 'fashioning of the self'.

Ao longo dos capítulos da obra, o autor irá progresivamente criticando cada unha das tres tendencias denantes citadas, ás que considera incorrectas e sobrevaloradas aínda antes da súa posta en común por Lyotard e outros. Mais diso falaremos na seguinte ocasión...

quinta-feira, março 18, 2010

Arredor da poesía chinesa clásica

"A énfase no importante rol da poesía no desenrolo da vida política e social foi (e aínda é) un aspecto central da tradición poética chinesa. De feito, seguramente se trate dun erro o de que se fale en calquera xeito que sexa de 'poetas' chineses. Resulta moi dubidoso que ningún escritor chinés de poesía se vise a si mesmo principalmente coma 'poeta' no senso occidental da palabra -como un individuo cuxa función principal é a de compoñer poemas. En China, a habilidade na escrita poética non é un logro educado de verdadeiro cabaleiro; é o requerimento para a admisión a tal estatus. E esta convicción foi institucionalizada de xeito permanente e regular a comezos da dinastía T'ang, cando a composición en dous xéneros poéticos (o fu e o shih) pasou a converterse nun requisito necesario para os exames públicos de acceso ao funcionariado.
A institucionalización da poesía, tanto idealmente coma a característica distintiva dun cabaleiro habilidoso coma de xeito práctico como un dos requerimentos do oficial de éxito, pasou a definir de xeito moi estreito o público para a poesía tradicional chinesa. Do mesmo xeito que a antoloxía Shih-ching constituíra o currículo base para Confucio e outros diplomáticos do periodo Zhou, igualmente continuou (xunto con outras seleccións posteriores de poesía) a formar parte do temario das oposicións para o servizo gubernamental. Malia que o currículo mudase de tempo en tempo, era considerábelmente uniforme para calquera xeración concreta de autores. Estes compartían unha educacion uniforme e uns obxetivos de carreira comúns que, tomados en conxunto, os definían coma un grupo social e literario -os literatos- que deu lugar a unha clase distintiva moito máis perdurábel e cohesiva do que calquera grupo similar da nosa tradición occidental".

Tarta de arroz con leite


Todo un éxito. Hai que repetila, algunha volta...

domingo, março 14, 2010

Hyakunin Isshu - Poema

Estes días pasados estiven a ler o Hyakunin Isshu, unha antoloxía clásica xaponesa de 100 poetas e 100 poemas compilada a comezos do século XIII por Fujiwara no Teika (el mesmo tamén un destacado poeta e compilador de antoloxías de importancia coma o Shinkokinshu ou o Chokusenshu). A versión que emprego é unha traducción coidadosamente anotada, comentada e ilustrada a cargo do profesor Joshua S. Mostow ('Pictures of the Heart: the Hyakunin Isshu in word and image'), grazas á cal puiden disfrutar dos poemas e aprender cousas novas sobre a poesía waka e as súas interpretacións ao longo do tempo.
A obra en cuestión converteuse co paso das idades nun clásico moi popular en Xapón, e nunha especie de compendio popular da antiga poesía cortesá (que era un couto pechado elitista e restrinxido tanto na creación coma no consumo). Parte desta popularización incluiu a difusión, dende o século XVI, de edicións ilustradas -co poeta e co poema en diferentes viñetas- e comentadas por extenso; a necesidade dos comentarios é obrigada incluso para nativos, dado o carácter suxestivo, de ocasión' e breve dos versos, e as dificultades de linguaxe e contexto histórico-cultural.

Imos a ilustrar a antoloxía co poema número 5, de Sarumaru, para (nunha entrada posterior) discutir algúns dos problemas de hermenéutica e interpretación que ten suscitado, e que tamén servirán de exemplo do resto da obra. Di así:

Cando escoito o brado
do cervo que chama pola súa parella
pisando a través das follas caídas
no máis fondo das montañas, entón sei que estamos no intre
máis triste do Outono

Oku-yama ni
momijhi fumi-wake
naku shika no
kowe hiku toki zo
aki ha kanashiki

sábado, março 06, 2010

Outra tarta...

Ou máis ben debéramos falar neste caso de 'Pastel', ou quizaves de 'Pan doce'. Déixase a gusto dos lectores. Este leva xenxibre e uvas pasas ben picadiños no interior, como se aprezará no corte transversal...

Unha pérola ao respeito da miña moza: 'Se fose escritora podería escribir un relato arredor dun pasteleiro marxista: fai doces para os ricos mentres agarda pola revolución!'.

terça-feira, março 02, 2010

Tarta de Mazá e Uvas Pasas


Esta fíxose un chisco máis complicada para o principiante pola masa (creo que se lle chama pasta flora), que ten o seu aquel para moldear e para extender...