sexta-feira, agosto 31, 2012

Libros do Mes

Caderno de Xapón de Miguel-Anxo Murado

The Classic of Tea de Lu Yü / Francis Ross Carpenter (tr.)

Os cinco narradores de Bagdad de Fabien Vehlmann e Frantz Duchazeau [K]

Crónicas Birmanas de Guy Delisle [K]

Chinese Rhyme-Prose de Burton Watson

Pollo con ciruelas de Marjane Satrapi [K]

Theory’s Empire: an Anthology of Dissent de Daphne Pathai e W. Corral (eds.) [E]

The Art of Chinese Poetry, de James J.Y. Liu [E] [R]

The Han Rhapsody de David R. Knechtges

Liu Tsung-yüan and Intellectual Change in T’ang China de Jo-shui Chen [E]

Two Chinese Poets: vignettes of Han life and thought de E.R. Hughes

*Soledades de Luis de Góngora

*Popular Songs and Ballads of Han China de Anne Birrell

*The Sacred Books of China: The Texts of Confucianism. Part I The Shu King, the Religious Portions of the Shih King, the Hsiao King de James Legge (tr.) [E]

segunda-feira, agosto 27, 2012

Reseñas - Liu Tsung-yüan

Liu Tsung-yüan and Intellectual Change in T'ang China, 773-819

Jo-Shui Chen

2006, Cambridge University Press

* * * * * (excelente)

Un valioso e detallado estudo académico arredor dunha figura e dunha época interesantísima e fundamental na Historia de China.

Para aqueles que lean algo de poesía oriental, a dinastía chinesa de T'ang non é unha completa descoñecida, xa que foi baixo a súa éxida cando viviron e escribiron os mellores poetas de toda a historia do milenario imperio: nomes coma os de Li Po, Tu Fu ou Wang Wei que aparecen incluso en traduccións casteláns e citas galegas de cando en cando.
Alén da súa fertilidade estética, a era de T'ang (618-903) produciu a reunificación política do país despois de case catrocentos anos de fragmentación e invasións estranxeiras, e unha política exterior expansiva que tornou Asia Central e o actual Vietnam ao mundo sinocéntrico. Mais a expansión non foi undireccional, e a cultura chinesa puido enriquecerse con novas artes, músicas, pobos e danzas que revitalizaron ao país e axudaron non pouco ao florecemento da época.

Mais o Imperio que renacía cal ave fénix non puido, no bo e no mal, borrar os anos da fragmentación coma se non existisen. Un dos legados deste periodo foi a chegada e o éxito da relixión Budista ás Terras do Medio, e competindo con esta, a elaboración relixiosa e institucional da relixión Taoísta. O Confucianismo, que fora a relixión oficial e o piar ideolóxico sustentante da Dinastía Han, entrara nunha paseniña decadencia e subordinación, mesturando cos dous credos anteriores como unha subordinada manifestación externa (na práctica política, familiar e institucional) das verdade interior, teolóxica, do Tao ou do Buda. É o que se chamaba 'Confucianismo no exterior, Budismo (ou Taoísmo) no interior'.

A mediados da dinastía T'ang, e logo de varias crises políticas e literarias, a situación cambia. Os escritores e intelectuais póñense á cabeza dun movemento por restaurar o Confucianismo como eixo central da vida chinesa tanto nas artes (co movemento a prol da 'vella escrita', ku-wen) coma na teoloxía e na política. O nacemento deste movemento intectual, destinado a grande éxito no futuro chinés (dende a seguinte dinastía, Song, e adiante, cando se estandariza nun pensamento alcumado 'neo-confuciano' e recibe o respaldo total do estado) é o obxecto de estudo deste libro, e singularmente artéllase mediante un estudo biográfico dun dos seus representantes máis conspicuos: o nobre, escritor, poeta e funcionario Liu Tsung-yüan (柳宗元, na transcripción pidgin Liu Zongyuan).

Nas páxinas deste volume aprendemos o transfondo biográfico de Liu, e como inflúe este nas súas posicións políticas, relixiosas, rituais e estéticas; a súa meteórica pero á fin desafortunada carreira política; a súa vida no desterro do sul, e a evolución do seu pensamento intelectual, que se vai achegando paseniñamente ao confucianismo renacente da época, capitalizado polo tamén escritor e funcionario desterrado Han Yü (韓愈). Aprendemos o que comparte  Liu Tsung-yüan co movemento nacente, mais tamén no que discrepa. Estas discrepancias son as que o fan, como pensador, tremendamente interesante: así, Liu é anti-metafísico e materialista por definición; cre apaixonadamente na obrigación dos funcionarios e do estado de servir ao pobo e loitar polo seu benestar, e refuga das vellas e conservadoras visións confucianas dun Ceo que intervén no mundo para castigar aos malvados e recompensar aos bos. Precisamente por estas e outras razóns, Liu ten sido moi defendido e canonizado na República Popular China coma un precursor dos comunistas.     

O libro de Jo-Shui Chen é un excelente e entretido estudo académico que vos axudará a poder navegar por este periodo tan fundamental da historia chinesa, e para coñecer con algo de profundidade a un dos seus mellores escritores (sendo Liu un dos mellores prosistas clásicos de China). Se algún defecto lle podemos atribuír á obra é somentes que non inclúa máis poemas e fragmentos da escrita do autor que a inspira, e que non é que estexa moi traducido nen sequera ao inglés; unha maldición que comparte con outro gran escritor e poeta contemporáneo, Liu Yü-hsi (劉禹錫) do que falaremos nalgunha outra ocasión.

segunda-feira, agosto 06, 2012

O braseiro de Lu Yü

O seguinte texto non é unha fabulación de Borges, anque podería selo. Trátase dun fragmento do Clásico do Té (茶經, Cha Ching), o primeiro libro da historia arredor desta sustancia, e obra do erudito e esteta da dinastía T'ang Lu Yü. Vexamos o braseiro sobor do cal o noso home cociñaba o famoso beberaxe:

No meu braseiro tópase escritura na antiga caligrafía en cadanseu dos tres pés, sumando un total de vinteun caracteres. Nun dos pés pon "K'an enriba; sun deibaxo, e li no medio". Noutro pé a inscripción reza "Forxado o ano seguinte á destrucción dos Mongois pola Grande Dinastía T'ang". A terceira inscripción dí "Harmoniza os cinco elementos no corpo e expulsarás ás cen enfermidades".
Hai unhas xaneliñas no braseiro entre os pés. A parte do fondo ten o buraco de ventilación e o lugar para recoller as cinzas. Enriba de cada xanela hai máis caracteres na antiga escritura, sumando un total de seis. Hai dous caracteres enriba de cada xanela, e xuntos din "Para a familia Lu, para ferver o té".
Dentro de cada xanela hai unha reixa. Nunha está gravado un faisán. Agora, o faisán é un paxaro de lume. O seu trigrama é li. Noutra hai un pequeno tigre, que é unha besta de vento, e ten o trigrama sun. Na terceira hai un peixe, criatura de auga e do trigrama k'an. Sun goberna ao vento, li goberna ao lume e k'an goberna á auga. O vento pode erguer o lume, e o lume pode ferver a auga. Esta é a razón pola que conta cos tres trigramas. Outra ornamentación incluse deseños xeométricos, flores entrelazadas, follas de viña pendurantes e cursos de auga.  

quarta-feira, agosto 01, 2012

En Shibuya

Saio do metro, mergullado nunha multitude: varias ducias de miles de persoas a esta hora do día. Calquera estación do centro de Toquio está a certas horas máis poboada que moitas cidades. Tras tres cuartos de hora de tren monorrail e media hora de metro teño por fin a sensación de ter chegado ó Xapón. 
Fóra paro a contemplar a estatua de Hachiko, a cadela. Este can levaba todos os días á estación ó seu dono, un profesor, e volvía para recollelo puntualmente. Cando o profesor morreu, o can seguiu acudindo a diario a agardar por el. Converteuse nun personaxe popular, se cadra o único usuario non anónimo desta estación pola que pasan cada día millóns de persoas. Para destacar nun lugar así, hai que pertencer a outra especie. Levantáronlle unha estatua de bronce, que durante a guerra se fundiu para facer canóns (como as campás en Europa, unha transmutación física e moral, unha alquimia da escala de valores). Agora Hachiko volve estar aí. É a única estatua desta praza, e unha das poucas da cidade. É apropiada. Existe unha épica non cantada do metro de Toquio, que é unha das grandes migracións do século nun espacio reducido (multitudes percorrendo diariamente subterráneos). Hachiko é a heroína desa aventura baixo terra, a única da que coñecemos o nome.


Miguel-Anxo Murado, Caderno de Xapón