Unha das reseñas 'borderline' que fixera para a prensa era do libro que sacara o actual presidente da Real Academia, Xesús Alonso Montero, no que compilaba Cartas de republicanos galegos condenados a morte (1936-1948). Porén, e nesta ocasión, o recorte da versión orixinal foi tan sutil que nen sequera lembro qué foi o que ficou fora, e déixovos como un pequeno exercicio o de cotexar a versión que penduro eiquí coa publicada e topar a diferencia...
Voce na neboa: Cartas
de republicanos galegos condenados a morte (1936-1948)
Coma un remol afortunado do Ano da Memoria sae á luz
este libro-documento de Xesús Alonso Montero que recolle 120 cartas de presos
republicanos galegos escritas despois de escoitaren as súas condenas á morte
polo réxime feixista. Concibidas en boa medida como derradeiras verbas, son un
feixe de auténticas voces na néboa que parecen falar xa dende a ultratumba á
que os condenaba o retrouso vingativo dos fusís, e como tal son un testemuño
que o lector non pode deixar de contemplar con horror. Walter Benjamin xa
apuntaba a que os tesouros culturais eran non só documentos de cultura, senón
tamén, e ao mesmo tempo, testemuños de barbarie. A verdade desta afirmación
confírmase á inversa nestas cartas republicanas, onde o espírito humano
ameazado coa extinción da lapa é quen de encaixar en letras de molde as
inquedanzas, os sentimentos, o amor, as dores e a inmensa dignidade humana
daqueles homes e mulleres que adicaron as súas vidas e as súas mortes a asaltar
os ceos e á loita por un futuro mellor.
É alén a saída
deste retábulo textual dos horrores da represión é un deber longamente
retrasado na nosa terra, e que retrotrae a súa culpábel ausencia á victoria de
Atila en Galiza dende os primeiros días da contenda. O estereotipo e o
prexuízo, denunciado por Castelao, xa censuraba e aldraxaba aos galegos no
propio período da Guerra Civil como aqueles que non se resistiran ao golpe de
estado, facéndolle notoria inxustiza aos numerosos exiliados, executados e
resistentes galegos xa dende o primeiro momento. Esta recompilación nega os preconceitos, enche un baleiro na forma
dos pequenos e variados dramas privados de persoas de tódalas ideoloxías e
sensibilidades.
Entre a variedade
de cartas e de tons topamos tódolos rexistros, que van dende a aceptación
resignada e cristián da inxustiza (Darío Álvarez Limeses: “Soy dichoso. Van a
terminar mis penas. Tened resignación y valor. Dios me llama. Os espero en el
cielo”), á rebelión e chamada contra o non-esquecemento e o non-perdón (Manuel
del Río Pampín: “No admitas pésames de los que me traicionaron de derechas y de
izquierdas”); dende a liña militante de resistencia e de partido (Segundo
Vilaboy Fernández: “¡Viva el gran partido Comunista! ¡Viva la República!”) á
liña íntima e sufrinte cara nai, muller e fillos que fican, sufrintes, nun
contexto hostil (José Germán Fernández: “Perdóneme este disgusto que le causo y
que le sirva de consuelo saber que muero asesinado, sin el remordimiento de
haber cometido ninguna acción mala”). Mais de toda a escolma consideramos
apropiado e representativo ilustrar ao lector cun anaco algo máis extenso da
carta de Manuel Estévez Gómez á súa familia; escollemos as verbas deste albanel
do PSOE pola súa sensibilidade humana, o feito de que o seu retrato (feito en
prisión polo tamén asasinado Camilo Díaz Baliño) vai na portada do volume e
polo carácter representativo do conxunto:
“Queridos hijos:
En estos momentos
que la justicia histórica me condena a la pena de Muerte, quiero dejaros estas
cuatro letras como triste recuerdo de mi vida.
A ti especialmente,
Emilia, que eres la mayor, que ya te vas dando cuenta de la vida, sabes porque
me matan todos esos canallas que se llaman representantes de la justicia. Pues
te diré que me matan por ser bueno, por querer que vosotros no padezcáis hambre
y no andéis descalzos; en una palabra, por defender un gobierno que estaba
constituído”.
Sem comentários:
Enviar um comentário